Чӑваш наци конгресӗн VIII Аслӑ Пухӑвӗн ЙЫШӐНӐВНЕ кунта тупма пулать: http://chnk.ru/a/documents/9.html
Чӑваш наци конгресӗн VIII Аслӑ Пухӑвӗн
ЙЫШӐНӐВне кӗртмелли
СӖНӲСЕМ
3-мӗш пунктра:
- ачасене чӑвашла воспитани пама пултаракан ӗҫченсене (воспитательсене) вӗрентме тата чӑвашла воспитани памалли меслетлӗхе хатӗрлеме
- вӗренӳ учрежденийӗсенче стендсемпе ытти кӑтарту хатӗрӗсенче чӑваш чӗлхипе анлӑрах усӑ курма
3 е 4-мӗш пунктра:
- чӑваш чӗлхине аталанма йывӑрлатнӑран республикӑра сарӑлакан программӑсенче чӑвашла ҫӑмӑллӑн усӑ курмалли майсем туса парас, вӗсене чӑвашлатас тӗлӗшпе ӗҫлеме — Windows, Android операци системисене чӑваш раскладкине хушма производительсем умне сӗнӳсемпе тухма; тӗрлӗ программӑсен чӑвашла интерфейсне хушма
- чӑвашла программӑсене анлӑлатас тата аталантарас; компьютерпа чӑвашла ҫӑмӑллӑн ӗҫлеме майсем туса парас енӗпе ӗҫлекен ятарлӑ ушкӑн йӗркелеме
5-мӗш пунктра:
- кулленхи ӗҫ хучӗсенче чӑваш чӗлхипе усӑ курассине анлӑлатма
- чӑвашла воспитани паракан ача пахчисене, уйрӑмах хуласемпе район центрӗсенче, хута кӗртме
9-мӗш пунктра:
- сывлӑх сыхлав учрежденийӗсенчи кӑтарту хатӗрӗсенче чӑваш чӗлхипе анлӑрах усӑ курма сӗнес
Уйрӑм пунктпа:
Чӑваш Республикин транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министерствине халӑха турттаракан транспортра кӑтарту хатӗрӗсене икӗ патшалӑх чӗлхипе те ҫырса хума хистеме ыйтас
Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп администраторӗ Николай Плотников
25.
Далее...
Чӑваш наци конгресӗн чӑваш халӑхӗн этника хӑйне евӗрлӗхне сыхласа хӑварас енӗпе ӗҫлемелли ПРОГРАММӐНА кунта тупма пулать: http://chnk.ru/a/documents/10.html
Чӑваш наци конгресӗн чӑваш халӑхӗн этника хӑйне евӗрлӗхне сыхласа хӑварас енӗпе ӗҫлемелли ПРОГРАММӐна
улшӑнусем кӗртмелли
1. «Упраса хӑварас» ҫаврӑнӑшсемпе пӗрлех «Аталантарас» сӑмаха ытларах усӑ курмалла. Ӗмӗр-ӗмӗр тӑршшӗпе чӑваш халӑхӗ мӗн аталантарнипе кӑна ҫырлахмалла мар, ҫав пурлӑха хальхи самана ыйтнипе малалла ӳстермелле.
10 октября 2013 года в Моргаушском районном суде оглашали приговор по обвинению чебоксарского журналиста Ильи Иванова в «экстремизме». Подсудимый оглашение приговора решил проигнорировать и в Моргауши из Чебоксар не поехал. Поехали на общественном транспорте пенсионер Александр Трифонов, исполнявший на судебных заседаниях функции видеооператора, и ваш корреспондент.
Мы приехали порознь, и, казалось, вовремя. Но судебный пристав на этот раз оказался более бдительным, чем обычно. Он очень тщательно проверял содержимое наших сумок и карманов.
Юлташсем! Пӗлместӗп, ӗҫӗ пулса тухӗ-и, ҫук-и... анчах Чӑваш халӑх сайчӗ ятӗнчен ЧНК Аслӑ Пухӑвне депутат мандатне илме заявка тӑратасшӑн. Чӑваш халӑх сайтне ушкӑн пек палӑртма вӑхӑт ҫитрӗ пуль.
Кам ҫак ятпа ЧНК пухӑвне хутшӑнма хатӗр ман пата ҫырӑр-ха ( p-code@mail.ru е np@chuvash.org ) — тулли Хушамат, Ят, Ашшӗ ячӗ.
Кам ҫырма пултарать: енчен те эсир пирӗн пӗрлӗх ӗҫне менле те пулин тӳпе хывнӑ пулсан: Хыпарсемпе тултаратӑр, пӗр-пӗр проектра хастар хутшӑннӑ (словарьсем, илемлӗ хайлавсем сканерлани, тата ыт. те), Кун-кӗнеки пирӗн сайтра тытса пыратӑр (сахалтан та 10 ҫыру пулмалла унта), пӗр-пӗр аслӑ вырӑна йышӑнатӑр (администратор, модератор).
ЧӐВАШ РЕСПУБЛИКИН ПУҪЛӐХНЕ
М.В. ИГНАТЬЕВ ӖМПИЧЧЕНЕ
КОПИСЕМ:
ЧӐВАШ РЕСПУБЛИКА ПАТШАЛӐХ КАНАШӖН ПРЕДСЕДАТЕЛЬНЕ
Ю.А. ПОПОВ ӖМПИЧЧЕНЕ
ЧӐВАШ НАЦИ КОНГРЕСС ПРЕЗИДЕНТНЕ
Г.Н. АРХИПОВ ӖМПИЧЧЕНЕ.
ХИСЕПЛӖ МИХАИЛ ВАСИЛЬЕВИЧ !
2013 ҫулхи октябрӗн 26-мӗшӗнче Чӑваш наци конгресӗн черетлӗ саккӑрмӗш Аслӑ Пухӑвне ирттерме палӑртнӑ.
Ыттисемпе пӗрле ҫак организацине йӗркелесе ярас ӗҫре май пур таран эпӗ те хутшӑннӑ.
«Самант» журналпа «Сувар» чӑваш наципе культурин аталану фончӗ пулӑшу ыйтаҫҫӗ:
«Чӑваш халӑхӗн хальхи ӑс-хакӑл улӑпӗсем» проекта пурнӑҫа кӗртме чӑваш яш-кӗрӗмне хутшӑнма чӗнет. Ӑс-хакӑл улӑпӗсен ятсарне сирӗн шухӑшӑрсене, сӗнӗвӗрсене шута илсе тытса пырасшӑн эпир. Ҫавӑнпа список пуҫласа паратпӑр та - ӑна малалла эсир тӑсасса кӗтетпӗр.
Ҫапла вара:
Николай Иванович Егоров,
Виталий Петрович Иванов,
Федор Иванович Мадуров...
Хастаррӑн хутшӑнасса шанатпӑр, ятсар тӑсӑмне кӗтетпӗр!
Вырӑс чӗлхинчен* кӗнӗ «Класс» чӑваш орфографийӗшӗн ыйту тӑратакан сӑмахсенчен пӗри. Тӗп падежра вӑл ҫаплах тӑрса юлать-ха, анчах ытти вӗҫлевсенче «темшӗн» вӗҫӗнчи пӗр с-не ҫухатать: класс, класра, класшӑн, класри, класа.
Ҫак ыйтӑва ҫӑмӑллатас тӗлӗшпе ман шутпа ҫак сӑмаха «КӐЛАС» тесе ҫырма йышӑнтармала: кӑлас, кӑласӑн, кӑласа, кӑласра, кӑласран, кӑласпа, кӑласпалан, кӑлассӑр, кӑласшӑн; кӑласӗ, кӑласӗн, кӑласне, кӑласӗнче, кӑласӗнчен, кӑласӗпе, кӑласӗпеле, кӑласӗсӗр, кӑласӗшӗн; кӑласӗсем, кӑласӗсен, кӑласӗсене, кӑласӗсенче, кӑласӗсенчен, кӑласӗсемпе, кӑласӗсемсӗр, кӑласӗсемшӗн; кӑласлӑ, кӑласла, кӑласӑнни, кӑласалла, кӑласшар, …
Лайӑн енсем:
1) ку форма сингармонизм сакунне пӑхӑнать;
2) чӑваш чӗлхишӗн тӑванрах курӑнма тытӑнать (витре, кӗрепле, кӗнеке пек);
3) ҫӗнӗ терминсем ӑсталама май парать: классификация — кӑласласси (кӑласлани; е кӑласлав); классифицируй — кӑласла (кӑласласа тух).
Тунтикун пӗрремӗш хут судра пултӑм, унччен хам пурнӑҫра вӑл кантурпа ҫыхӑнма тивменччӗ-ха. Хальхинче те хамӑн ӗҫпе мар, Илле Ивановӑн судне ҫул тытрӑм.
Муркаш сучӗ пӗр енчен ман кӑмӑла кайрӗ — тунтикун эп кая юлса ҫитрӗм, ҫавӑнпа та ларӑвӑн пӗрремӗш пайне кӗреймерӗм. Ҫавах та кантур алӑкне сыхлакансем пӗр-пӗринпе чӑвашла калаҫни, суда килекенсемпе чӑрсӑррӑн тытманни ман кӑмӑла тивӗҫтерчӗ. Тунтикун эп паспорт чиксе кайсаччӗ, анчах вӗсем ун чухне ыйтмарӗҫ, ман сумккасене тӗрӗсленипе ҫеҫ ҫырлахрӗҫ (юнкун паспорта манса кайнӑччӗ, анчах унсӑр та кӗртрӗҫ).
Иртнӗ уйӑхри «Тӑван Атӑлта» чӑвашла ҫырнӑ ман пӗрремӗш калав пичетленсе тухрӗ.
Ҫак журналта «Чӑваш калавӗ» конкурс пуҫарни пирки илтсенех ман хамӑн та ҫырса пӑхас шухӑш ҫуралчӗ — ара чӗлхене миҫе ҫул туптатӑп ӗнтӗ, ҫырма вӑхӑт та ҫитрӗ пуль. Вырӑсла калавсем эп унччен те ҫыркаланӑччӗ, чӑвашла вара пулаймастчӗҫ. Тем тесен те фэнтези жанрӗ чӑваш халӑхне ютрах ҫав. Сӑмахран, халапсенче, хӑварах пӗлетӗр ӗнтӗ, аҫтахасене юратмаҫҫӗ, усал шутланать вӑл. Фэнтезире вара, уйрӑмах хальтерех ҫырнисенче, вӑл вӑйлӑ хӑрушкка тӗсӗ ҫех...
Юлашки вӑхӑтра чӑваш чӗлхине хӗсессипе нумай хыпар пырать. Малтан педагогика университетӗнче темиҫе факультета пӗрлештерсе чӑваш факультетне пӗтерчӗҫ, халь Ульянов ячӗллӗ университетра ҫав ӗҫех пырать. Нумайлатас вырӑнне хӗсни, чакарни — ман шутпа влаҫрисем чӑваш чӗлхипе кӗрешнине кӑтартать. Ытти факультетсене пӗрлештермеҫҫӗ-ҫке... чӑвашлисене ыттисемпе хутӑштараҫҫӗ. ППЭ чӑвашла тытма майсем туса парас вырӑнне халӑха хирӗҫ тӑрмашаҫҫӗ.
Издательство ҫурчӗсене пӗрлештерни те ҫав ӗҫех — вырӑслисене пӗр ҫӗре пухасси пирки сӑмах тапратмаҫҫӗ, чӑвашлисем ҫине тапӑнаҫҫӗ.
Наци юхӑмӗ пирки ҫырнӑ кӗнеке ҫак кунсенче тухнӑ иккен. Хам курман, тытса пӑхман.
Кӗнеке хӑтлавӗ кӗҫнерникун ҫӗртмен 20-мӗшӗнче (вӑл кун кивӗ йӑлапа Ҫимӗксем иртӗҫ) Чӑваш наци вулавӑшӗнче 15:00 сехетре пуҫланмалла. //хыпар пек те ҫырма пулӗччӗ пуль те — анчах ни хуплашки ҫук, ни кӗнеке ӑшлӑхӗ...
Чӑваш чӗлхин шӑпи ҫине пӑхатӑп та куллянтарнипех куллянтарать. ЮНЕСКО пирӗн чӗлхе пӗтме пултарать тени ҫине хӑшӗ-пӗри иккеленӳллӗ пӑхать пулин те хӑш-пӗр самантсенче унӑн малашлӑхӗ ҫутӑ та телейлӗ пуласса ӗненме те пӑрахма пулать. Мускав кирлӗ мар, пирӗн влаҫрисене кирлӗ мар. Путин хӑйне валли вертикаль власти туса хунӑранпа халӑх та вӗсем ҫине пӑхать — ӑна та чӗлхе кирлӗ мар пулас. Пуясси кирлӗ те ют ҫӗршывсене кайса канасси кирлӗ. Малашлӑх пирки шутлакан ҫынсен йышӗ вара сахалансах та сахалансах пырать.
Александра Фукс хӑй ӗмӗрӗнче чӑваш ялӗ епле тутарланнине хӑй куҫӗпе курнӑ теҫҫӗ (ҫӑлкуҫа кӑтартсан аван пулӗччӗ) те паян эпир чӑваш ялӗсем вырӑса тухнине питӗ те аван куратпӑр.
Протест21 сайт «Э» центр хатӗрленӗ списока ҫутта кӑларнӑ. Ку список ман шутпа суя япала, чӑнни мар. Ҫавах та чылай ҫынна эп унта палламастӑп, пӗлместӗп. Ак, сӑмахран, иккӗмӗш номерпа пыракан Денис кам вӑл? Кргановӗ — юрӗ ӗнтӗ, чӑвашри муфтие пӗлме пулать. Ӑна ҫак йыша кӗртнине списока хатӗрлекенӗн шухӑшӗпе халӑх мӑсӑльмансенчен шикленнине ӗненме пулать. Ольга Иванова — мӗнле ҫын? Шумиловсем, Аркадьевсем, пӗр купа Николаевсем — вӗсем камсем?
«Протест21» сайтра ак ҫак списока вырнаҫтарнӑ:
1. Альбир Крганов
2. Денис Оленов
3.
«Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ» акцие эп хам та хутшӑнтӑм. Чи малтанах кӑшт шикленӳсем те пурччӗ — хутшӑнас-и, е хутшӑнас мар-ши? Кайран шутларӑм-шутларӑм та — ара мӗн унта иккеленсе тӑрасси пур? Ҫырса пӑхас. Эп хам килте ҫыратӑп-иҫ. Хамӑн ӗҫ хама килӗшмесен ярса памасӑр та пултаратӑп-ҫке!
Наци радиовӗн интернет урлӑ калаҫӑвӗ те тикӗс пулмасси пирки шутланӑччӗ (хӑш чухне те каналӗ хӗсӗккине пула малтан пач татӑлатчӗ те) — пысӑк тав вӗсене, пӗр кӑлтӑксӑр иртрӗ.
Тексчӗ ман шутпа питӗ лайӑх. Кӗскерех пулин те. Пӗрремӗш текст пулнӑран Лидия Кузьмина хӑш-пӗр йывӑрлӑхсене уҫса пычӗ пулас, анчах ман шутпа вӑл ытлах кирлех те мар.
Паян юрӑ шӑрантаркӑчне (проигрывателе) Аксар кӑларнӑ «Туйӑмпа» (63-мӗш mp3 пуххи) диска лартрӑм. Юрӑ хыҫҫӑн юрӑ шӑранать... сасартӑк палланӑ кӗвве итлех кайрӑм. Анчах эп пӗлекен юрӑ мар иккен, пушшех урӑххи. Диск ҫине ҫырнӑ — «Эс те ман тӑван». Сӑввине те кӗввине те Зоя Васильева ҫырнӑ иккен, юрлаканӗ те хӑйех...
Юррин кӗвви вара каснӑ-лартнӑ «Татрӑм эп кӑвак чечек...» юрӑри пек (шел те кӗвӗ авторӗ кам пулнине пӗлместӗп) — эп ун пирки пӗрре тема та уҫсаччӗ: http://chuvash.org/blogs/comments/1581.html (унта туйра эп ӳкернӗ саманта курма пулать, ҫав юрра юрлаҫҫӗ)
Зоя Васильевӑн юррипе кунта паллашма пулать:
http://yadi.
Тема: театр
Иван Иванович Иванов, Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артисчӗ, режиссёр, чӑваш халӑх артисчӗ;
Иосиф Александр Димитриев, ҫамрӑксен театрӗн режиссёрӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ;
Геннадий Павлович Медведьев, Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артисчӗ, республикӑри театр ӗҫченӗсен пӗрлӗхӗн пуҫлӑхӗ, чӑваш халӑх артисчӗ;
Арсений Алексеевич Тарасов, драматург, ҫыравҫӑ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ;
Надежа Мефодьевна Кириллова, Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артистки, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ.
Паян пӗтӗм тӗнче театр кунне паллӑ тӑвать. Республикӑра та ҫавна май тӗрлӗрен мероприятисем иртеҫҫӗ — спектакльсем лартаҫҫӗ, театр куравӗсем йӗркелеҫҫӗ. Арапуҫри (Вӑрмар районӗ) ял вулавӑшӗн ӗҫченӗсем те хӑйсене маттуррӑн кӑтартас тенӗ — «кӗрӗк арки йӑваласа лармастпӑр, ӗҫлетпӗр» тенешкел кӗнеке куравӗ йӗркеленӗ. Пӗлместӗр пулсан — ку ялта Никитин Ефим Никитин ҫуралса ӳснӗ. Вӑт ӑна халалланӑ та ӗнтӗ кӗнеке куравне вулавӑш ӗҫченӗсем.
Ефим Никитич (ӑна Кӗлпук Мучи ятпа чылайӑшӗ пӗлеҫҫӗ) паллӑ драматург — чӑвашла трагедисем, камитсем сахал мар ҫырнӑ, чылайӑшне театрсен сцени ҫинче вылянӑ.
Паян ман алла 1993 ҫулхи «Хыпар» лекрӗ. Кӑсӑклансах пӑхса тухрӑм. Ӑмсантӑм. Чӑн та ҫивӗч ыйтусене тӑратакан хаҫат пулнӑ-ҫке! 20 ҫул хушшинче вара мӗн улшӑннӑ? Тӗп редакторӗ те — ҫавах, Алексей Леонтьевах. Анчах тӗрлӗ хаҫатсем.
Ак, сӑмахран, пӗрремӗш страницӑри хыпарсем:
Хальхи «Хыпарта» унашкаллине кураймӑн ҫав... Питӗ шел.
Ҫак кунсенче Кипр республики хӑйӗн хыснине кӑсӑклӑ майпа тултарма шут тытни пирки паллӑ пулчӗ — вӗсем, иккен, патшалахри банк счёчӗсенче выртакан укҫа-тенкӗрен 10 процентне хӑйпӑтса илесшӗн. Вырӑнти укҫа-тенкӗ учрежденийӗсем темиҫе кун ӗҫлемеҫҫӗ ӗнтӗ — кану кӗҫнерникунччен тӑсӑлма пултарасси пирки калаҫаҫҫӗ...
Инҫетре вырнаҫнӑ пулин те пирӗн патшалӑх ертӳҫисемшӗн вӑл ҫывӑх пулни тӳрех палӑрчӗ — Путин та Медведьев та тӳрех сиксе ӳкрӗҫ, патшалӑх ҫыннисен укҫине мар, хӑйсенне вӑрлаҫҫӗ тейӗн. Шухӑша путӑн капла... Тен, чӑнах та Путин укҫи Кипрти банксенче выртать?
Нумай пулмасть ман пата пӗри ҫыру ячӗ, адресне вара чӑвашла ҫырнӑ.
Почта уйрӑмӗнче ахаль пӑхсан чӑвашла пӗр-ик сӑмах та ҫук — йӑлт вырӑсла. Ҫавӑнпа пулах пулӗ халӑх та адреса та почта ӗҫченӗсемпе те (уйрӑмах вӗсем ҫамрӑк пулсан) вырӑсла ҫыраҫҫӗ, калаҫаҫҫӗ. Эп хам почтӑпа тӑтӑш усӑ куратӑп, анчах адреса яланах вырӑсла ҫыратӑп. Калаҫма — чӑн та чӑвашла тӑрӑшатӑп. Пирӗн Лапсар уйрӑмӗнче малтан кантӑк умӗнче ларакансем пурте чӑвашсемччӗ, хальтерех вара пӗр хӗре йышӑннӑ та унта — вӑл чӑвашла ӑнланать пулин те вӑйпах вырӑсла калаҫтарать. Уйрӑмра та ӑна пула ыттисем ытларах вырӑсла калаҫма пуҫланине куратӑп.
Pri la retejo
+9.3 °C
Чӑваш наци конгресӗн VIII Аслӑ Пухӑвӗн ЙЫШӐНӐВне кӗртмелли СӖНӲСЕМ