24 декабря 2015 года в Чувашском государственном художественном музее открылась памятная выставка, посвящённая 90-летию со дня рождения живописца, художника-педагога, члена СХ СССР (1980) Геннадия Исаева (1925-2007). Организатор выставки — сын Геннадия Ильича — главный хранитель ЧГХМ Георгий Исаев.

Из биографии

Г.И.Исаев родился 28.12.1925 года в деревне Аксарино Мариинско-Посадского района ЧАССР в крестьянской семье. После семилетней школы работал на оборонительных работах (1941), секретарем сельсовета (1941-1943).

Далее...

Кашни икӗ эрнере ҫӗр ҫинчен пӗр калаҫу чӗлхи ҫухалать. Ҫакӑн пек ҫырнӑ 2012 ҫултах Расс Раймер ятлӑ автор «National Geographic Россия» журналта. Унӑн статйине «Контактра» халӑх тетелӗнчи «Чӗлхе нумай енлӗхӗшӗн» (За разнообразие языков) ушкӑнра илсе кӑтартнӑ.

Килес ҫӗр ҫуллӑх пуҫланнӑ тӗле хальхи ҫинче пине яхӑн чӗлхерен ҫурри таран ҫухалма пултарать тесе шухӑшланине пӗлтерет асӑннӑ статья авторӗ. Ҫакна вӑл ҫынсем акӑлчан, китай тата испани чӗлхисемпе калаҫма тытӑннипе сӑлтавлать.

Далее...

Иртнӗ ҫул ҫынсем хаксем пысӑкки тата тупӑш шайӗ пӗчӗкки пирки пӑшӑрханчӗҫ пулсан, кӑҫал та лару-тӑру ырӑ енне улшӑнасси иккӗленӳллӗ. Финанс тӗпчевӗсен наци агентстви пӗлтернӗ тӑрӑх, вӗсем ирттернӗ ыйтӑма хутшӑннисенчен 92 проценчӗ пахча-ҫимӗҫ тата улма-ҫырла хакланнишӗн кӑмӑлсӑрланнӑ, 91 проценчӗ — аш-какайшӑн, 89 — проценчӗ — коммуналлӑ тӳлевшӗн. Раҫҫей ҫыннисен пӗрре-виҫҫӗмӗш пайӗ (37 проценчӗ) инфляци пурнӑҫ пахалӑхне витӗм кӳнине палӑртнӑ. Кашни пиллӗкмӗшӗ хӑш-пӗр апат-ҫимӗҫе илме тытӑнса тӑнине пытарман.

Далее...

8 декабря 2015 года в Чебоксарах, в Актовом зале Чувашского государственного института гуманитарных наук (ЧГИГН), состоялась Научная конференция, посвящённая 25-летию Декларации о государственном суверенитете Чувашской ССР и 15-й годовщине со дня принятия новой Конституции Чувашской Республики. Конференция велась на государственном чувашском языке.

Собрание учёных и национальной гуманитарной интеллигенции открыл вице-президент Чувашского национального конгресса (ЧНК), научный сотрудник ЧГИГН Алексей Леонтьев.

Далее...

«Хыпар» Издательство ҫурчӗн тилхепине ҫӗнӗ ертӳҫӗ тытрӗ. 2015 ҫулхи раштав уйӑхӗн 21-мӗшӗнче пӗтӗмлетнӗ конкурспа килӗшӳллӗн, директор-тӗп редактор тивӗҫӗсене пурнӑҫлама Михаил Арланова шаннӑ. Хыпарҫӑсемшӗн вӑл ют ҫын мар, Михаил Михайлович унччен ертӳҫӗ ҫумӗ пулнӑ.

Михаил Арланов Издательство ҫуртне ертсе пыма тытӑннӑранпа вӑхӑт нумаях иртмерӗ. Апла пулин те унӑн ӗҫне тишкерме тытӑнчӗҫ. Ҫӗнӗ ертӳҫе, ахӑртнех, ҫынсем тӗрлӗрен йышӑнчӗҫ. Пӗрисем хӳтӗлерӗҫ, теприсем… «Правда ПФО» сайтӗнче Михаил Арланов ертӳҫӗ пулни пирки статья тухрӗ кӑна – ӑна хаклакансем тупӑнчӗҫ.

Далее...

Ислам тӗнӗн тӗнчинче халь вӑйлӑ хирӗҫӳсем пыраҫҫӗ. Вӗсен сӑлтавӗ чылай чухне сунитсемпе шиитсем пӗр-пӗринпе пӗр чӗлхе тупайманнипе ҫыхӑннӑ. Ҫакна шута илсе сире исламри ҫак икӗ юхӑм мӗн енчен уйрӑлса тӑни пирки каласа парас терӗмӗр.

Ислам тӗнӗ икӗ юхӑма пайланать — сунлӑх тата шиитлӑх. Вӗсен йышӗ пӗрешкел мар. Пур ислам ҫыннине те шутлас пулсан 85–87% сунит шутланать, шиитсем вара нумаях мар — вӗсен йышӗ 10%-ран та сахал. Ҫавӑн пекех ахмадитсем, хариджитсем тата ытти пӗчӗк ушкӑнсем пур.

Далее...

Чӑвашсен фолк-хисторийӗ уйрӑмах 90-мӗш ҫулсенче алхасса нумай ҫынна култарса, халӑха чӑвашлӑхран пистерсе пӗтерчӗ. Чӑнлӑха хӗстерсе Марр пек шарлаттансен суя тӗпчевӗсем ҫине е "кӗрет чӑнлӑхсем" пеккисем ҫине таянса, е пӳрнерен ӗмсе тем тӗрлӗ "паха" информаципе пайлашакан хастарсен ӗҫӗнчен практикӑлла усӑ куракан нео-киреметҫӗсем те пулса кайрӗҫ. Паянхи Виҫҫӗмӗш тӗнче вӑрҫи лару-тӑрӑвӗнче этемсем пӗр несӗлтен, тӑванлӑ тени, паллах, питӗ кирлӗ сӑмах. Шел, Конмиизм-Тораизм ҫак сӑмаха грексене, еврейсене, арапсене тата ыттисене кӗҫӗне хурса, чӑваша сутса янӑ, хӑйсен чӑвшлӑхне ӑнланман сӳтӗксем пек кӑтартса сурчӑк сирпӗтсе калать.

Далее...

2015 ҫул Чӑваш халӑх сайчӗшӗн пӗр енчен йывӑр пулчӗ, тепӗр енчен пӑхсан — ҫитӗнӳсем те сахал мар пулчӗҫ. Раҫҫей патшалӑхӗнче кризис текен япала хуҫаланни пире те пырса тиврӗ. Укҫи-тенки енчен пирӗн ӗҫре те хӗсӗк пулчӗ, анчах ҫавах та пӗтӗмпех япӑх теме май ҫук. Литература ҫулталӑкне халалланӑ «Шан мана, тӗнче!» конкурса ирттерсе пӗтӗмлетме хал ҫитертӗмӗрех. Хутшӑнакансем чылайях пулмарӗҫ пулин те ҫавах ҫук тесе те калаймастпӑр.

Кӑҫал эпир тӗнче тетелне ҫӗнӗ сайтпа пуянлатрӑмӑр — «Ваттисен сӑмахӗсем» ятли ӗҫлесе кайрӗ.

Далее...

Районсенче пулма тӳр килнӗрен тӗрлӗ ҫынпа курнӑҫма май пур. Вӑл е ку районта лайӑх е япӑх ҫынсем пурӑнаҫҫӗ теме ҫук. Эпир пӗр ҫынна курса пурне те хаклама хӑнӑхнӑ-ҫке-ха. Кашни тарӑхрах тӗрлӗ ҫын пурӑнать.

Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсем, тыл ӗҫченӗсем, «вӑрҫӑ ачисем» мӗнле пурӑнни куҫ умӗнчех. Пӗрисене ачисем лайӑх пӑхаҫҫӗ, тирпейлӗ ҫӳретеҫҫӗ. Теприсем вара… ватӑ ҫын вилессе кӗтеҫҫӗ. Ҫапла, 90 е 100 ҫулалла кармашакан амӑшӗ е ашшӗ автан авӑтман яла ӑсанасса кӗтсе пурӑнакансем те пур.

Далее...

• Ҫулсерен ашак утланса ҫӳрекенсем, авиакатастрофӑрипе танлаштарсан, ытларах пурнӑҫран уйрӑлаҫҫӗ. Ашак ҫинчен ӳкнӗ чухне, лашапа танлаштарсан, мӑя хуҫас хӑрушлӑх пысӑкрах.

• Пылӑн срокӗ ҫук, пин-пин ҫултан та вӑл ҫиме юрӑхлӑ пулӗ.

• Тӗнчен иккӗмӗш вӑрҫи пуҫланас умӗн Нью-Йоркри телефон кӗнекинче Гитлер хушаматлӑ 22 ҫын пулнӑ. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн – пӗрре те.

• Вилнӗ ҫыннӑн ӳчӗ ҫине те сивӗ шатри тухма пултарать.

• Устрицӑн куҫӗ, пуҫ мимипе танлаштарсан, пысӑкрах.

• Этеме ручка сӗнсен 97 проценчӗ хӑйӗн ятне ҫырать.

Далее...