Сасартӑк XVIII ӗмӗрти пӗрлӗх тата политика ӗҫлевҫин ячӗ, Охатер Томеев, темшӗн-ҫке, хӑшӗсене хирӗҫтерме пуҫларӗ. Ҫавна май ҫак ҫын Елизавета Петровна патша патне яма хатӗрленӗ ҫырӑвӑн чӑвашла куҫарӑвӗпе паллаштарас кӑмӑл ҫуралчӗ.

Елизавета Петровна майра патша сӑнӗ.

Идеализациленӗ парадла портрет. Шарль ван Лоо ӳнерҫӗ ӗҫӗ.

Тӗне вӑйпа ан кӗртчӗр

Хусан кӗпӗрнинчи Сӗве провинцине кӗрекен Шупашкар уесӗнче пурнакан мӗнпур чӑваш хушнипе Питтукасси чӑвашӗ Охатер Томеев Сирӗн Император Хисеплӗхӗнчен Елизавета Петровнаран ҫаксене ыйтать.

Далее...

Умсӑмах

Чӑваш халӑх сайчӗ ҫӗнӗ рубрика уҫас терӗ — унӑн ячӗ «Чӑваш усламҫи» пулӗ. Ҫак рубрикӑн тӗп тӗллевӗ — республикӑри халӑха тӑван тӑрӑхра ӗҫ тупма пулӑшасси, хамӑр патрах мӗнле ӗҫ пуҫарма май пурри пирки каласа парасси, инҫетри тӑрӑхсене каймасӑрах республикӑра укҫа ӗҫлесе илме май пурри пирки хыпарласси. Уйрӑмах эпир ҫамрӑксемшӗн кӑсӑклӑ статьясем хатӗрлес шухӑшлӑ — вӗсене вуласа яш-кӗрӗм хамӑр республикӑрах юлса пӗр-пӗр ӗҫ пуҫарма пултарасса шанса тӑратпӑр.

Далее...

Техникӑлла ҫарсен генерал-полковникӗн погонӗ, 1943-мӗш ҫул.

Чӑвашран тухнӑ ҫарпа ҫыхӑннӑ генералсен йышӗ сахалах мар пулӗ. Анчах та генерал-полковник шайнех ҫитнисем нумаях мар. Унашкаллисен погонӗсем ҫинче виҫӗ ҫӑлтӑр. Ҫавна кура вӗсене кулленхи калаҫура чылай чухне виҫӗ ҫӑлтӑрлӑ генерал та теҫҫӗ сӑнарлӑн.

Ҫавнашкал чӑвашсене асӑнса тухасшӑн.

Далее...

«Эх, ӗлӗк туйсем епле иртетчӗҫ! Мӗн тери хаваслӑччӗ! Мӗн тери илемлӗччӗ!» — хаш! сывларӗ 70 ҫултан иртнӗ кӳршӗ хӗрарӑмӗ. Унтан хӑйсем ҫамрӑк чухне туй мӗнле иртнине аса илчӗ.

Ун чухне тури чӑвашсем туй арӑмӗсӗр ҫак уява ирттермен. Каччӑ енчисем те, хӗр тӑванӗсем те чӑваш кӗпине тӑхӑннӑ. Каччӑн тӑванӗсем – хура тӗслине, хӗр енчисем – шурӑ тӗслине. Кузовлӑ машинӑна ларса хӗр илме кайнӑ. «Упӑшкана миҫе туя илсе кайман-ши? Кузов ҫине ятарласа саксем лартнӑччӗ вӑл. Унта туй арӑмӗсем ларса такмаксем шӑрантарнӑ.

Далее...

Современной исторической науке мало известно об активистах-чувашах, боровшихся за этнокультурные права своего народа, начиная со времен Казанского царства и вплоть до века ХХ-го. Сколько их было? Конечно много, ведь несмотря на неблагоприятные условия, чуваши, как этнос и нация, сохранились до нынешних времен. Но как о них узнать? Архивные документы практически не сохранились (к примеру, казанские архивы в XVIII веке начисто сгорели); народная память о лидерах подвергалась гонениям царской администрацией, а в ХХ веке опустошающему забвению.

Далее...

Чӑвашлӑх хӑрушлӑхра тӑнине хӑш-пӗр ҫынсем глобализаципе ҫыхӑнтараҫҫӗ. Ӑна айӑплаҫҫӗ. Ҫав япалана пулах чӑваш чӗлхи ҫухалса пырать имӗш, чӑвашлӑх имшерленсе те имшерленсе пырать. Анчах глобализацине ҫапла айӑплани тӗрӗсех-ши?

Тӗнче пӗр вырӑнта тӑмасть. Вӑл аталансах пырать. Ҫавна май хальхи вӑхӑтра чылай пулӑм тӗнче шайӗнче вӑй илме пуҫларӗ. Енчен иртнӗ ӗмӗр пуҫламӑшӗнче чӑваш пурнӑҫне тӗнчери вӑйсем пырса тивмен пулсан хальхи вӑхӑтра ку апла мар тесен пысӑк йӑнӑш пулӗччӗ.

Далее...

Ҫӗнтерӳ кунӗ — ҫулталӑкри чи пӗлтерӗшлӗ уяв. Шел те, ветерансен йышӗ ҫулсерен чакса пырать. Вӑрҫӑ вут-ҫулӑмӗ витӗр тухнӑ, фашистсемпе куҫа-куҫӑн тӑрса ҫапӑҫнӑ паттӑрсен йышӗ питӗ сахал. Халӗ Ҫӗнтерӳ парадне хутшӑнакан ветерансенчен чылайӑшӗ — вӑрҫӑ «хӳрине» лекнӗ салтаксем.

Пирӗн ялта пӗр ветеран та юлмарӗ. Шел питӗ… Пӗчченех пурӑнатчӗ вӑл. Арӑмӗ вилчӗ. Ачи-пӑчи пур-ха, анчах ватӑскере, ӑспа кӑштах арпашӑнма пуҫланӑскере нихӑшӗ те пӑхмарӗ. Пачах пӑхмарӗҫ теме ҫук-ха. Хамӑр ялтах пурӑнакан ывӑлӗн ҫемйи кашни кун пырса ҫӳретчӗ, апат пӗҫерсе паратчӗ.

Далее...

Тӗлӗнмелле ҫемье пурӑнать пирӗн ялта. Вӗсем ҫине пӑхсан те кулмалла, те макӑрмалла? Пӗр енчен, хӑйсем пурӑнма пӗлмеҫҫӗ. Тепӗр енчен, унашкал ҫемьесене ял-йышӑн пулӑшмалла.

Тӗрӗссипе, ял-йыш ҫав ҫемьене пулӑшман мар. Михайловсем (хушаматне улӑштартӑм) питӗ чухӑн пурӑнаҫҫӗ. Хӑйсен кахаллӑхне пула ҫакӑн патне килсе ҫитрӗҫ вӗсем. Кахалӗ, чӑн та, хӑйсенчен самай пысӑк. Хӑй вӑхӑтӗнче, хуняшшӗ пурӑннӑ чухне, ҫемье ӗне, выльӑх-чӗрлӗх усранӑ. Хуняшшӗ вилсен ӗнине, сӗт параканскере, пусса сутрӗҫ.

Далее...

Вӑхӑт иртнӗҫемӗн ҫынсен ырӑ кӑмӑллӑхӗ те чакса пырать-ши? Паян ҫак ыйту тавра нумай шухӑшларӑм. Халӗ йӑлтах техника пурнӑҫлать: кӗпе-йӗм ҫумалли машина та, апат пӗҫӗрекен мультиварка та пур. Этем пурнӑҫӗ чылай ҫӑмӑлланчӗ. Анчах чунри ырӑлӑхпа ӑшӑлӑх чакса пынӑн туйӑнать.

Ӗлӗк кӳршӗ кӳрше пӗрмай пулӑшнӑ. Ун чухне ҫӗрулмине алӑпа е лашапа лартнӑ. Ку ӗҫ хресченшӗн питӗ пӗлтерӗшлӗ ӗҫ шутланнӑ. Ара, ҫурхи пӗр кун хӗлӗпе тӑрантарать вӗт. Ҫемье пахчана ҫӗрулми лартма тухсан кӳршисем те каҫнӑ.

Далее...

Согласованный митинг «Надоел» в чебоксарском сквере имени Чапаева организовало отделение движения «Открытая Россия» в Чувашии. Все участвующие во всероссийской акции могли заполнить Обращение к Президенту России Путину с требованием не выдвигаться на четвёртый срок.

В чебоксарской акции участвовало около ста человек. Ещё столько же зрителей наблюдало за происходящим из-за переносных металлических заграждений, установленных по периметру большой площадки вокруг памятника красному начдиву.

Далее...