Электронлă вулавăш

— Пулăшма хатĕр эпĕ, — вĕриленсех килĕшрĕ агроном. — Вăл та хăй енчен... Ну, кăшт вăр-вартарах çаврăнкалатăрччĕ эппин! Чĕрĕрех пултăрччĕ! Чунлăрах... Эпĕ ытлашшине ыйтмастăп. Çук, çук, академи филиалĕ кирлĕ мар мана! Лаборатори çеç кирлĕ... «Наука акнине халăх вырса илес вăхăт çитĕ», — тенĕ аслă Менделеев. Наукăра, тен, эпир акакансем мар, выракансем çеç пулăпăр, çапах та лаборатори кирлĕ!.. Чăрăш курăкĕ мĕн калама пултартăр пире, унăн чĕлхи çук, — терĕ агроном, тулă пуссинчен татса илнĕ чăрăш курăкне ал тупанĕ урлă çатлаттарса çапса.

— Юрать-ха, — кулса ячĕ Уруков, — пирĕн тăпра йӳçĕккине чăрăш курăкĕ те пулин систерет.

Вĕсем тури хир çулĕпе малтан малалла утаççĕ. Пĕри, агрономĕ, çирĕм тăватă çулта. Тепри, сад ăсти, унран ултă çул аслăрах. Иккĕшĕ те çамрăк, патвар та йĕкер. Вĕсен сăмах-юмахĕнче чăн-чăн чĕрĕ ăс-хакăл çуталса тăрать.

Вĕсем пурнăç çинчен, кулленхи ĕç-пуç çинчен вĕриленсе калаçнă май, тӳпери хăмăр пĕлĕтсем те кăшт сирĕлнĕ пек пулчĕç, таçтан пĕлĕт лаптăкĕсем хушшипе хĕвел çути шăпах икĕ тус пыракан çул çине ӳкрĕ. Çанталăк та сасартăк ăшăтса янăн туйăнчĕ.

 

22

Шухăш пуçа шуратать, теççĕ. Чĕре асапĕ вăл териех арасланмарĕ пулин те, Микулайăн юлашки вăхăтра ыйхи вĕçмеллипех вĕçре. Кăкăр шăмми айĕнче чул катăкĕ мар, чун татăкĕ упранать çав. Чун тени савăнмалла чухне савăнать, куçа курăнми çăмăл çунат сарать; хурланмалла чухне — хурланать, пăшăрханать, салхуланать, хуçăлать, макăрать; тарăхмалла чухне — тарăхать...

Пĕр ыйхă çывăрса вăрансан, Микулай тек çывăрайми пулчĕ. Хăй выртса тăракан пăлтăр тӳпине куçĕпе тĕллет те вăл кашни шăтăк-хушăкра çăлтăр курать. Чăннипе пăлтăр тӳпинчен кашни шăтăк-хушăк уншăн таçти инçетри ятсăр çăлтăр пулса çуталать. Хăш тĕлтеши ман çăлтăрăм?.. Тен, вăл хăма хушăкенчен ӳкекей çутă кăна?..

Çук, çук, ĕç-пуç пĕртте унччен ĕмĕтленнĕ йĕрпе пымасть. Микулай çакна Урукова икĕ хут — малтан садра, унтан хирте — тĕл пулнă хыççăн уйрăмах витĕмлĕ туйса илчĕ. Тĕрĕс калать Уруков: кирек мĕнле ĕçре те чăн-чăн тĕшшине тупма пĕлмелле. Пурнăç тĕшшине. Хăвăн пирки пули-пулми сăмах сарма памалла мар. Вăйлăрах çулăмлантăр пурнăç кăвайчĕ. «Çунса кайтăр пĕтĕм йăх-ях, вĕтелентĕр усал-тĕсел!»

Акă, паян та Микулай кăвак çутăллах вăранчĕ. Кĕтерук кинеми ĕнтĕ ура çинче. Вăл, «ывăлне» вăратас мар тесе, пăлтăр витĕр питĕ шăппăн кăштăртатса иртрĕ. Хăш урай хăми çине пуссан чĕриклетессине тахçанах хăнăхнă-тăр çав мăнтарăн кинеми. Вăл иртнĕ чух пĕр хăми те чĕриклетмерĕ, апла унăн ĕмĕр тăршшĕнче нумай утса курнă урисем хăш урай хăми чĕриклетес çуккине те хăйсемех сисеççĕ. Колхоз пахчине çум çумлама кайиччен Кĕтерук кинеми килти пахчара тĕрмешкелет. Канăçа пĕлмен чун!..

Микулайăн текех вырăн çинче улпутланса выртас килмерĕ. Вăл тăчĕ, хăнăхнă йăлипе гимнастика тунă пек кăшт-кашт хуçкаланса илчĕ. Хăй ăссĕн шухăшларĕ: «Ха, яла килнĕренпе ирхи зарядка та манăçа тухать иккен. Ун вырăнне кунта урăхларах «зарядкăсем» пуçланчĕç...»

Микулай, карлăк урлă кармашса, сивĕ шывпа çăвăнчĕ, яланхи куçлă-куçлă ковбойкине тăхăнчĕ. Халĕ ниçта та мар, тӳрех уялла çул тытмалла. Хĕвеле хирте кĕтсе илмелле. Хĕвел тухнине курман çын тĕнче илемне те курмасть.

Кĕтерук кинемие чăрмантарас мар. Вăл хăйĕн пахчинче пуçне çĕклемесĕрех ĕçлет. Микулай карта урлă кинеми еннелле ăшшăн пăхса илчĕ те Вăтакас урамĕпе турех Çавал хĕрринелле анчĕ.

Ĕнертен çанталăк самай ăшăтнăччĕ. Çапах та ирхине сывлăш сулхăнрах. Кĕпе вĕççĕн кăшт çӳçентерет. Ансăр хăю пек çуталса выртакан Çавал çийĕпе шĕвек тĕтре явăнкалать. Шурăмпуç хĕрелсе килнĕ май, тĕтре кĕреннĕн курăнма тытăнать — темĕнле пике алли пурçăн явлăк пăрахса хăварнă тейĕн.

Вăтакас тĕлĕнче Çавал урлă каçă çук, çуллен çурхи шыв таппи иртсе кайсан хывакан вăхатлăх кĕпер — чылай тăварах, тĕрĕссипе, Мăн Çавалкас пуçĕнче. Микулайăн тавра çаврăнса çӳрес килмерĕ. Вăл ботинкипе брюкине хыврĕ те, ăшăхрах вырăн тупса, Çавал урлă трусси вĕççĕн шампăртаттарса каçрĕ. Хур ӳчĕ пуличченех шăннăскер, яш агроном брюкипе ботинкине тăхăннă-тăхăнман ташша ячĕ. Нӳрĕ хăйăр çинче ботинка тĕпĕсем питех тăпăртатмаççĕ пулин те, çатлатма вара аванах çатлатаççĕ: çăтти-çатти, çат-çат! Мĕн калăн — çамрăклăх!..

Юрать-ха, камитле хăтланăша никам та курмасть, ахаллĕн ял тăрăх каллех мăшкăлтăк сăмах сарăлнă пулĕччĕ: пирĕн агроном ăсран тайăлнă имĕш, хĕвел тухнă-тухман ташша çапать...

Çавал хĕрринчен тăвалла Микулай чупсах улăхрĕ. Унăн пĕтĕм ӳчĕ-пĕвĕ ăшăнса вĕриленчĕ. Чĕри сулмаклăн кăртлатса тапать. Юн тымарĕсем тăрăх ĕнтĕ кăвар çӳрет тейĕн. Акă ăçта вăл зарядка!..

Яш этем самантлăха чарăнса тăчĕ. Унччен те пулмарĕ, тĕксĕм симĕссĕн курăнакан Камай вăрманĕ хыçĕнчен хĕрлĕ хĕвел çаврашки тем калăпăш йăтăнса тухрĕ.

«Ылтăн пĕкĕ айĕнче — кĕмĕл шăнкăрав», — терĕ Микулай, тăрисем ăмăртмалла юрланине итлесе.

Ара çав, çутçанталăк хăйĕн ĕмĕрхи илемĕпе этем чĕрине нихăçан та илĕртме пăрахас çук. Тăван çĕршыв сăн-сăпачĕ пирĕн куçпуçа мĕн пĕчĕкренех ӳкерĕнсе юлать, унăн ырă сывлăшĕ мĕн пĕчĕкренех пирĕн кăкăра, пирĕн сасса уçать, чĕрене кĕрсе хăват кӳрет. Эсĕ çут тĕнчене тухсан ăша илнĕ чи малтанхи сывлăш — Тăван çĕршыв сывлăшĕ.

Çак ырă туйăм нихçанхинчен те вăйлăрах ытамларĕ паян Микулая, хĕвелчченех хире йыхăрса тухрĕ, ача чухнехи евĕр, сăрталла вирхĕнтерсе чуптарчĕ. Анчах çак туйăм кăна-ши паян ун чĕринче?

Иртнĕ каç правлени ларăвĕ пулчĕ. Унта тырпул пухса кĕртмелли ĕç планне пăхса тухрĕç. Председатель пӳлĕмĕнче халăх лăк-тулличчĕ. Правлени членĕсемсĕр пуçне, ларăва бригадирсем, ферма пуçлăхĕсем, механизаторсем пынăччĕ. Çынсем нумай калаçрĕç, тавлашрĕç, хушмаллине хушрĕç, катмаллине катрĕç, хăйсем сисмесĕрех çамрăк агроном ячĕпе кӳренмелли сăмахсем те пере-пере ячĕç. Планра кăлтăк-сăлтăкĕ те тупăнчĕ çав. Калăпăр, агроном, акă, комбайнсем хыççăн арпа-улăма епле пухса тирпейлессине кăтартман. Колхозăн çеç мар, кашнин картишĕнчех выльăх-чĕрлĕх пур. Кашни чĕрчун çимелли ыйтать. Агроном хăй хусах та-ха, ăна-кăна чухлаймасть имĕш... Анчах Шангин ку сăмахсемшĕн кӳренмерĕ, тыррине кĕлете кĕртсен, арпи-улăмне уя хăвармăпăр-ха, терĕ вăл. Çав вăхăтрах хăй ăссĕн питĕ тĕлĕнчĕ: хăшпĕр çынсем тырă çинчен мар, арпа-улăм çинчен ытларах шухăшлаççĕ иккен. Уруков калашле, тĕшшишĕн мар, кипеккишĕн, хывăхĕшĕн хыпăнса çунаççĕ. Кашни картиш тулли выльăх-чĕрлĕх — «хамăн картиш», «хамăн выльăх»... Акă ăçта вăл харпăрлăх чунĕ!.. Юрĕ-çке, çамрăк агроном малтанлăха нимĕн те шарламарĕ. Паллах, арпа-улăма пуçтармалла, килти выльăх-чĕрлĕхне те усрамалла, çапах та чи малтан халăх ырлăх-пурлăхĕ çинчен шухăшламалла.

Тем тесен те, плана пăхса тухнă çĕрте агрономшăн пăшăрханмаллипе пĕрлех хĕпĕртемелли те пулчĕ: пĕрремĕш план — пĕрремĕш утăм.

Шухăшĕнче вăл уйрăмах парторганизаци секретарьне тав турĕ. Тĕрĕс çын — Уруков. Малтан шантарса каланă сăмахне çирĕп тытрĕ, çамрăк агрономăн планне сунтăхра вăрахчен вырттарма памарĕ. Ĕнтĕ план хатĕр, ĕçĕ кăна ĕмĕтленнĕ пек ăнса пытăрччĕ.

Лару пĕтсен, парторганизаци секретарĕ Шангинпа куçа-куçăн тăчĕ те:

— Ан пăшăрхан, Николай Степанович, — терĕ. — Комсомол комитечĕн ĕçне те çак кунсенчех пăхса тухăпăр. Хам тĕрĕслетĕп... Пуçа усма кирлĕ мар.

— Усма шутламан, Петр Иванович, — лăпкăн хуравларĕ çамрăк агроном.

Урамалла вăл пĕчченех тухрĕ. Те тĕтĕм-сĕрĕмре вăрах ларнипе, те çутă пӳлĕмрен тин çеç тухнипе урамра ăна питĕ тĕттĕм, питĕ сулхăн пек туйăнчĕ. Çурхи тӳпе те яланхинчен тексĕмрех, çăлтăрсем те сайрарах. Тен, ĕшеннĕ Микулайăн куçне кăна тĕнче çавнашкал курăнать.

Шангин малалла нумаях та утаймарĕ, ун умне тĕттĕмрен темĕнле хĕр мĕлки тухса тăчĕ.

— Лида?

— Эпĕ, Николай Степанович...

Тĕлĕнмелле çав Лидăран. Юмахри пек, яланах пĕр кĕтмен çĕртен килсе тухать. Яланах унăн Микулай валли — чун ăшшилĕх хыпар. Хальхинче те вăл тем сăмах каласшăн. Паллах, Нина хушнипе.

— Эсир ăна курасшăнччĕ, — кăшт çеç илтĕнмелле пăшăлтатса илчĕ хĕр.

— Тахçанах!..

— Апла... иртерех тăмалла...

Лида хăйĕн сăмахне каласа ĕлкĕреймерĕ, вĕсен çумĕпе Ăçтиçук-Таçук вашлатса иртрĕ. Çĕрле хăлхаллă тăмана, леш ӳхĕ текенни, çунатне çавнашкал вашлаттарса вĕçет. Хăй вĕçнĕ май таврара мĕн пуррине йăлтах курать. Ăçтиçук-Таçук та Микулайпа Лидăна палламасăр иртмерĕ. Çитменнине, вăл тата хĕрпе каччă умĕнче самант чарăнса тăчĕ, пăхăр укçа пек куçĕсемпе вĕсене шăтарасла тинкерсе пăхрĕ.

— Ай! — терĕ Лида, сасартăк шарт сиксе. — Ырра мар ку!..

Хĕр вара урăх пĕр сăмах та чĕнеймерĕ, шуйхăннă кайăк пек, килĕ еннелле вĕçтерчĕ.

Микулай çĕрлехи урам варринче пĕчченех чалăрса юлчĕ.

«Иртерех тăмалла...» Халь, акă, Çавал хĕрринчен хир çулĕпе тăвалла утнă май, çамрăк агроном Лида сăмахĕсене тепĕр хут аса илчĕ. Мĕн каласшăн пулчĕ-ши çав хура хĕр — çутă чун? «Иртерех тăмалла...»

Ытти шухăшсемпе пĕрле çак икĕ сăмах та кĕçĕр Микулая канăç памарĕ.

Агроном паян пĕтĕм уй-хире тепĕр хут пăхса çаврăнасшăн. Механизаторсем кукуруза акнă чухне тăваткал тĕмсене тĕрĕс тăвайман пирки ретсем хушшине тăрăхла кăна кăпкалатрĕç. Урлăлла кăпкалатма май çук, калчана сиенлеме пулать. Çавна пула, авă, çумкурăкĕ иртĕхе пуçларĕ. Алăпа çумлама лекет. Мĕн чухлĕ вăй хумалла, мĕн чухлĕ ĕçкунĕ пĕтермелле!..

Çамрăк агроном пусă хĕррипе тăвалла утать. Хушăран пĕшкĕне-пĕшкĕне кукуруза калчине тĕрĕслет, калча кăкĕпе тымарĕсене чавса пăхать: хурт-кăпшанкă тапăнман-и? Çанталăк ăшăтнă май, вĕсем хăвăрт ĕрчеме тытăнакан. Леш тутăх пралук пек хурт, проволочник текенни, сивĕре те çывăрмасть. Тăпра ăшĕнче хӳтĕ-çке-ха ăна. Агроном каллех калча патнелле пĕшкĕнет, каллех тĕрĕслет. Ырлăха, хурт-кăпшанкă ĕрчени сисĕнмест-ха. Çапах та куллен сăнаса тăмалла. Çумкурăкне çумлама, паллах, хĕрупраçпа шкул ачисене йыхăрăпăр. Ан тив, ĕçе хăнăхчăр!

Мĕн ачаранах Микулай сăнанă: çуллахи хĕвел, пĕр тухсан, питĕ хăвăрт çӳлелле улăхать. Хĕлле апла мар. Хĕвел çĕрпе пĕлĕт чиккинчен аран çеç хăпать. Мĕншĕн апла иккенне Микулай лайăххăн шухăшласа пăхман.

Ку ĕнтĕ çĕр чăмăрĕ çулла е хĕлле тĕрлĕ орбитăра çӳренинчен те, сывлăш уйрăмлăхĕнчен те килет. Тен, оптика ултавĕ кăна, куç ултавĕ...

Паян та хĕвел, акă, самантрах икĕ йывăç çуллĕш улăхрĕ. Кукуруза пуссинчен çамрăк агроном сахăр кăшманĕ акнă пуссалла çул тытрĕ.

Хайхи пăхать: пусă варринче темĕнле хĕрарăм тăнине асăрхать. Чĕри кăртах турĕ унăн, хăй вырăнтан та хускалаймарĕ. Чим, каллех «куç ултавĕ» мар-ши?

Пĕр авăк хускалмасăр тăнă хыççăн Микулай хăвăрт малалла утрĕ.

— Нина! — пĕтĕм вăйпа кăшкăрчĕ вăл, анчах сасси кăкăрĕнчен тухаймарĕ.

Тĕлĕкре час-часах çавнашкал пулать: çăвара уçатăн, сасă çук. Çапах та Нина ăна илтрĕ пулас. Е вăл хăй патнелле кам çывхарса пынине курчĕ-ши? Нина хир çулĕ патнелле ыткăнчĕ.

— Нина, тăхта! — тепĕр хут чĕнчĕ Микулай. Хальхинче уçă сасă уй тăрăх ян-янах кайрĕ.

Нина чарăнса тăмарĕ: пĕрре ял еннелле ăнтăлчĕ, тепре — вăрман еннелле...

Ялалла чупсан, ун çулне тӳрех Микулай пӳлнĕ пулĕччĕ. Камай вăрманĕ питĕ çывăх. Нина ĕнтĕ хăй валли вăрман чăтлăхĕнче хӳтлĕх тупасшăн.

Тĕлĕнмелле çав этем кăмăлĕнчен. Куриччен курас килет, курсан — тарас килет. Нина хăйĕн чи çывăх хĕр-тусĕ Лида урлă Микулая хăех систересшĕн пулнă-çке-ха. «Иртерех тăмалла...» Çак сăмах мĕне пĕлтернине Микулай тин ăнланчĕ. Нинăна «чун кĕнĕ». Нина кĕтет, шанать. Кĕтет?.. Апла мĕншĕн-ха вăл çав териех шикленсе ӳкрĕ?

Уй куçлă, вăрман хăлхаллă. Мăнтарăн, вăл каллех ĕнтĕ çын сăмахĕнчен хăрать. Çапах та Микулайăн паян ăна курмаллах, куçа-куçăн тăрса, пĕр-ик сăмах та пулин калаçса илмелле. Чун асапĕ вĕçĕмсĕр тăсăлма пултараймасть.

Микулай Нинăна татах темиçе хутчен чĕнсе пăхрĕ. Хальхннче хыттăн кăшкăрса мар, питĕ асăрханса: — Тăхтă, Нина, тăхта!..

Нина тăхтамарĕ, çаврăнса та пăхмарĕ, вăрманалла чупсах кĕрсе кайрĕ. Катара шурă тутăр вĕлтлетрĕ — самантрах куçран çухалчĕ.

Аманнă кайăка Микулай та хыçалтан йĕрлесе çӳрес темерĕ. Ăнсăртран чăнласах пĕр-пĕр усал çын куçĕ тĕлне пулсан — вара епле?.. Ахаль те хур куракан çынна тата пысăкрах инкеке кĕртсе ӳкерĕн — çавă çеç…

 

23

Илĕм-тилĕм ирхине Камай вăрманĕ хĕрринче курнă сăнар чăн та «куç ултавĕ» кăна пулчĕ-мĕн. Микулай хире тепĕр ир те, виççĕмĕш ир те тухса пăхрĕ. Анчах Нина урăх курăнмарĕ. Апла мĕне пĕлтерчĕ пулать-ха Лида ăна «иртерех тăмалла» тесе систерни? Тата Нина хăй мĕн тума тухнă хире? Тен, çав ирхине Микулайăн Нинăран юлмалла марччĕ?! Ун хыççăнах вăрмана чупса кĕмеллеччĕ, шыраса тупмаллаччĕ ăна, калаçмаллаччĕ...

Çитменнине, Микулай çав кунсенче Нинăн хĕр-тусне Лидăна та тĕл пулаймарĕ. Ытах унран ыйтса пĕлĕччĕ. Лида ĕçе тухни те курăнмарĕ. Нинăна хăйне килтен сайра кăлараççĕ. Ир-ир Кинчер çăлĕнчен шыв кӳрет вăл. Хатар выльăхĕсене кĕтĕве ăсатать, хурĕсене Çавал хĕррине хуса анать. Çавă çеç. Кун çутинчех пĕр-пĕр хӳтĕ кĕтесре сыхласа тăраймăн ăна. Ахаль те ялти вăрăм чĕлхесем канăçа пĕлмеççĕ.

Терĕссипе, çамрăк агроном «чун асапĕсем» çинчен кăнтăрла кăшт манать. Вăл ĕçе парăнать. Шăпах çав вăхăтра тата пĕр инкек сиксе тухрĕ.

Леш «усал çумăр» хыççăн Шангинпа Уруков пĕтĕм уй-хире пăхса çаврăннăччĕ. Ун чухне иккĕмĕш бригадăн кайран акнă кантăрĕ шăтманччĕ-ха. Пăрпа хутăш çунă вăйлă çумăр тăпрана вырăн-вырăн йĕтем пекех пирчетсе хăварнăччĕ. Май килнĕ çĕре — кукурузăпа сахăр кăшманĕ, нимĕç пăрçипе çĕрулми пуссисене — агроном йывăç сӳре е культиватор кĕртсе яма хушрĕ. Çапла вĕсем тăпран çиелти хытса ларнă сийне вăхăтра хускатса ĕлкĕрчĕç. Кун пек чух пĕтĕм çĕр кăкăрĕ çăмăллăн сывласа ярать, калчасем ашкăрса ӳсме тытăнаççĕ. Пăхсан куç йăпанать, чун савăнать.

Иккĕмĕш бригадăн кантăр пуссине агроном ĕнер тепĕр хут çитрĕ. Кантăр пусси çаплипех хуп-хура выртать. Тĕллĕн-тĕллĕн вара сĕтлĕ пиçенпе йытпырши иртĕхе пуçланă. Агроном тăпрана аллипе чавса пăхма тăрать. Яхăнне те ан пыр. Çумăр çунă чух кĕселленсе елпĕрекен шуранка тăмлă тăпра халĕ чул пекех хытса ларнă. Талккăшĕпех темĕнле «йывăр питлĕх» выртать тейĕн. Агроном кĕсйинчен кăранташ кăларать те тăпрана кăранташăн пуклак вĕçĕпе шăтара-шăтара хăйпăтать. Мĕн курать-ха вăл?

Кантăр вăрри чиперех шăтнă, анчах унăн ачаш калчи çумăрпа пирченнĕ тăпрана шăтарса çиеле тухайман. Калча вара «йывăр питлĕх» айĕнче сывлăшсăр пăчăха пуçланă.

Агроном черченкĕ калчана ал тупанĕ çине хурать. Калча йĕп пек çинçе, ун пуçĕнче кантăр вăрри хуппи. Хăйне евĕр «броня», «хурçă каска». Çанталăк йĕркеллĕ чухне кантăр калчи, çав «хурçă каскăна» тăхăнса, кăпăшка тăпра витĕр ним мар шăтарса тухаканччĕ. Халь, авă, ăна нимĕнле «броня» та пулăшайман, «йывăр питлĕхе» çĕклесе уçма унăн вăйĕ çитеймен. Ал тупанĕ çинчи кантăр калчи çапăçу хирĕнче пуç хунă салтак пек выртать... Пурнăçшăн пыракан аслă кĕрешӳре кашни ӳсентăран — хăйне евĕр салтак.

Ĕç-пуç çавнашкал килсе тухассинчен агроном малтанах, пăрлă çумăр иртнĕ хыççăнах, шикленнĕччĕ. Кун пирки бригадира та асăрхаттарнăччĕ.

— Кантăр пуссине йывăç сӳре кĕртсе ямалла мар-ши, Тарас Иванович? — тенĕччĕ вăл.

Пайгусов бригадир, хăй калашле, мĕн пĕчĕкрен кăпшанкă пек тăпра ăшĕнче чаваланса ӳснĕ. Ака-суха ĕçне лайăх чухлать. Хăй ĕмĕрĕнче çур тĕнчене тăрантармалăх та тырă акса тунă.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн