30 июля 2022 г. в Международный День дружбы народов Мира в истории современной России произошло историческое культурное событие глобального масштаба, но в самом отдаленном районе Чувашской Республики, затерявшейся на карте Старого Света…
Изначально это событие связано с появлением в Европе азиатских гуннов, Аттилы, Кубрата и его многочисленных сыновей, один из которых Котраг, который привел на берег левобережья реки Атӑл (Аттила) или по русски «Волга» — все население Золотой Болгарии северного Пичерноморья еще в VII веке.
Далее...
(К 80-летию Зои Романовой)
(c) Сергей Журавлев
10 февраля исполняется 80 лет Зое Васильевне Филипповой, которую литературная общественность знает как Зою Романову — по ее литературному псевдониму, или, точнее, по ее девичьей фамилии, которая стала ее творческим псевдонимом. Рядовому читателю обычно мало что говорит имя переводчика, но если вспомнить основные произведения чувашской литературы, переведенные Зоей Романовой на русский язык, то, думаю, сразу все припомнят, что не раз и не два соприкасались с ее творчеством.
Аслӑрах ҫулхисем ас тӑваҫҫӗ пулӗ-ха: иртнӗ ӗмӗрӗн сакӑрвуннӑмӗш ҫулӗсенче Шӑмӑршӑ пасарӗ эрнекун редакци ҫумӗнчи лавкка патне пуҫтарӑнатчӗ. Пасар теме те ҫукчӗ пуль ӑна: хальхи пек таҫтан-таҫтан килнӗ сутуҫӑсем кӗпе-тумтир, атӑ-пушмак, ытти ӑпӑр-тапӑр сутман.
Пӗрре ҫапла редакцири ман пӳлӗме самаях ватӑ хӗрарӑм кӗчӗ.
— Качака туянасшӑн та, хӑшне суйласа илмеллине пӗлместӗп. Мана таса ӑратли кирлӗ, кунне 2-3 литр ҫеҫ параканни ан пултӑр. Редакцире ӑслӑ ачасем ӗҫлеҫҫӗ, пулӑшӑр-ха мана.
Ҫав тери интереслӗ: Шӑмӑршӑ хаҫачӗн редакцийӗнче хушамачӗ «С» сас паллирен пуҫланакан ҫын нумайччӗ. Кузьма Смирнов редактор, Михаил Сандиеров корректор, Анатолий Сандимиров корреспондент, Геннадий Смаев радиоорганизатор, редактор ҫумӗ, каярахпа коллектива ертсе пынӑ Иван Саландаев, ҫырусен пайӗн пуҫлӑхӗ Зоя Свеклова, Николай Семенов фотокорреспондент...
Пӗр вӑхӑт виҫӗ «С» тӑрса юлтӑмӑр: Г.Смаев, Н.Семенов тата ҫак йӗркесен авторӗ.
— Хаҫат кӑларма пӗр хушаматлӑ ҫын кӑна кирлӗ, — шӳтлетчӗ ял хуҫалӑх пайне ертсе пынӑ Арсений Бараев.
Журналист блокнотӗнчен
Аллӑма ҫӗтӗлсе пӗтнӗ кивӗ блокнот лекрӗ. «1977 ҫул»,— тесе ҫырнӑ малтанхи страницинче. Алфавитлӑ блокнот пулнӑ май, «А» сас палли тӗлӗнче «Айбагар» сӑмаха ҫырнине асӑрхарӑм.
Чим-ха, чим, ахальтен ҫырса хуман вӗт эпӗ ӑна, мӗнле те пулин кӑсӑклӑ япала пуль ӗнтӗ. Вара 34 ҫул каяллахи путишле ӗҫе кула-кула аса илтӗм.
...Редакцирен Чӑваш патшалӑх университетӗнчен практикантка килнӗ. Питӗ маттур хӗр, темиҫе лайӑх заметка ҫырса савӑнтарчӗ те ӗнтӗ.
Чӑн пулни
Иртнӗ ӗмӗрӗн сакӑр вуннӑмӗш ҫулӗсем. Кивӗ Чукал ялӗнчи пилӗк арҫын Самар тӑрӑхне кӑҫатӑ йӑвалама тухса кайнӑ та, уйӑх ытла унта ӗҫлесе пурӑннӑ хыҫҫӑн киле таврӑнаҫҫӗ. Ульяновскри автовокзал ҫумӗнчи кафере самаях пырӗсене хӗртнӗ хыҫҫӑн билет туянма касса патне пыраҫҫӗ.
— Вӑлатюк, пӑх-ха, пӑх: «Ульяновск — Кивӗ Чукал» маршрут уҫӑлнӑ! — тӗлӗнсе те савӑнса кӑшкӑрса ярать ҫулпа аслӑраххи. Унӑн юлташӗсем те хӑйсен ялне тӳрремӗнех автобуспа ҫитме май пурришӗн хытӑ хӗпӗртеҫҫӗ.
Ӗлӗкрен пыракан йӑлапа, писательсемпе журналистсенчен чылайӑшӗ хушма ят (псевдоним) йышӑнать. Пирӗн редакцире те ҫак йӗрке пурнаҫланса пынӑ. Николай Осипович Падиаров, акӑ хӑй ҫырнӑ статья-заметка айне «Каю» е «Осенин» тесе алӑ пусатчӗ. Петр Иванович Фомин малтан «Хумма Петӗрӗ», каярахпа «Тусли» ятпа ҫыратчӗ. Василий Федорович Чураков «Сарри» хушма хушамат йышӑннӑ. Геннадий Семенович Смаев «Гендоз» пулса тӑчӗ. Мана ӗҫе пуҫӑнсанах юлташсем «Анаткас» ят пачӗҫ.
Туризм
Хальлӗхе йывӑҫ ҫуртра та — ҫӑтмах!
Туризма аталантармалли программӑпа килӗшӳллӗн, ҫывӑх ҫулсенче Баскак паҫҫулккинче виҫӗ хутлӑ эко-гостиница тума палӑртнӑ.
Ҫук, ку пӗрре те шӳтлесе калани мар: пирӗн тӑрӑх туристсем валли ҫав тери илемлӗ пулнине Мускав та ӑнланса илнӗ. «Чӑваш вӑрманӗ» Наци паркӗ малашне Раҫҫейри чи илемлӗ вырӑнсенчен пӗри пулмалла.
Проектпа смета документацине хатӗрлес ӗҫ пуҫланнӑ та ӗнтӗ. Строительствӑри мӗнпур вӑрттӑнлӑха уҫса памӑпӑр — асаттесем тытман упа тирне сӳме хушманнине асра тытар.
2022 ҫул — республикӑн мухтавлӑ ҫыннисен ҫулталӑкӗ
Килти библиотекӑна тирпейленӗ чух аллӑма хитре хуплашкаллӑ хулӑнах мар кӗнеке лекрӗ. 1976 ҫулта Шупашкарта пичетленсе тухнӑ «Соты жизни», авторӗ — Михаил Козлов. Хуплашкан шал енне мана ырӑ сунса ҫырни те пур: «Хисеплӗ ентешӗме Иван Саландаев журналиста — автортан.
Ӗҫчен пул, маттур пул! Маншӑн Шӑмӑршӑ тӑрӑхӗ питӗ хаклӑ. Тӑван яла ҫитсе шӑпчӑк юррине тӑраниччен итлесчӗ. Михаил КОЗЛОВ — Раҫҫей Наукӑсен Академийӗн (РАН) Зоологи институчӗн тӗп наука сотрудникӗ, биологи наукисен докторӗ».
Истори страницисене уҫсан...
Ульяновск облаҫӗн пирӗнпе кӳршӗллӗ Сӑр (Сурский) районӗнче «Кезьмин замокӗ» текен авалхи кермен — туристсене хӑй патне илӗртекен вырӑн пур. 12 метр ҫӳллӗш, архитектура тӗлӗшӗнчен питӗ илемлӗ ҫак усадьбӑра 1830-1890 ҫулсенче пуян купса В.П.Крылов пурӑнни паллӑ.
Кам-ха вӑл Крылов тата Шӑмӑршӑпа хӑш енчен ҫыхӑннӑ? Хамӑр тӑрӑха туристсене чӗнетпӗр пулсан, пирӗн Крылов купса ҫинчен те каласа пама пӗлмелле.
Василий Петрович Крылов хӑй вӑхӑтӗнче питӗ паллӑ та пуян ҫын пулнӑ, II Александр патшан арӑмӗ Екатерина Долгорукова ҫумӗнче службӑра тӑнӑ.
Pri la retejo
-2.7 °C
Серебряный всадник