Чӑваш Ваттисен Канашӗн «Халӑх Хуралӗн» сӑмахӗ

1994 ҫулта ноябрӗн 13-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗ «Чӑваш орфографийӗпе пунктуацийӗн тӳрлетсе тунӑ правилисене вӑя кӗртесси ҫинчен» 88-мӗш номерлӗ Постановлени кӑларнӑ. Икӗ ҫул маларах 1992 ҫулхи мартӑн 11-мӗшӗнче Аслӑ Совечӗн Президиумӗ Чӑваш Республикин тӗпчев институчӗ 1990 ҫулта туса хатӗрленӗ ҫӗнӗ правилӑсене вӑя кӗртесси ҫинчен сӗнӳ йышӑннӑ. Ӑна заседани вӗҫленес умӗн вуннӑмӗш ыйтура кун-йӗркин «вак тӗвексен» («Разное») пунктӗнче тишкермесӗр, вуламасӑр васкавлӑн вырӑсла калаҫса йышӑннӑ.

Ҫук ыйту кун йӗркинче пулман, ӑна пӑхса тухма та хатӗрленмен. Стенографие тишкерсен сасӑласа йышӑнма сӗнекен А.П. Хусанкай ҫӗнӗ правилӑсемпе, унӑн тӗллевӗсемпе те пулин пухӑннисене паллаштарман, ӑна тума майӗ те пулман: темиҫе депутат чӑвашла калаҫма пӗлмен. Чӑвашла пӗлекен тутар Киям Мифтахутдинов ыйтӑвӗ ҫине «В чём причина изменений?» тенине Атнер Хусанкай ӑнлантарайман. Аслӑ Совечӗн Председателӗ Э. Кубарев та иккӗленсе ыйтнӑ: «Наше право это?» Атнер Хусанкай суйкаланипе ӗҫлесе ывӑннӑ Президиум членӗсем ним ӑнланмасӑрах ҫав кун Постановление йышӑнаҫҫӗ.

Пирӗн сӑмах:

1. Президиум членӗсем тӑратнӑ ыйтӑва тишкермесӗр процедурӑна пӑсса йышӑннӑ Постановлени ҫакна пула саккунсӑр.

2. Ҫитменнине Аслӑ Совечӗн Президиумӗ асӑннӑ правилӑсене йышӑнни саккунпа пурнӑҫланма вӑя кӗреймест — унӑн ун пек полномочи ҫук.

3. Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗ Чӑваш орфографийӗпе пунктуацине тӳрлетсе тунӑ правилисемпе усӑ курма хушаймасть - унӑн ун пек полномочи ҫук. Вӑл сӗнӳ йышӑнма пултарӗ, анчах сӗнӗве йышӑнса ҫӗнетнӗ правилӑсемпе пурнӑҫра, ӗҫре усӑ курма ку ҫителӗксӗр.

4. Ҫӗнӗ правилӑсемпе пурнӑҫра, ӗҫре усӑ курма ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗн, Министрсен Кабинечӗн Хушу кӑлармалла. Ҫакӑн пек Хушу халлӗхе ҫук. Ҫавӑнпа та асӑннӑ «Ҫӗнетнӗ правилӑсемпе» пурнӑҫра, ӗҫре усӑ курма юрамасть.

Ҫаксене шута илсе Ваттисен Канашӗн Халӑх хуралӗ ҫапла сӑмах сарать:

1. Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗ, унӑн Президиумӗ те процедурӑсене пӑсса йышӑннӑ «Чӑваш орфографийӗпе пунктуацине тӳрлетсе тунӑ правилисене» тата ҫак правилӑсенче чӑваш чӗлхине пӗтерес тӗллевсем хуҫаланнине кура, халӑх унпа килӗшменнине шута илсе асӑннӑ постановленисене пӑрахӑҫлас.

2. Чӑваш ҫырулӑхӗнче 1938 ҫулта йышӑннӑ Чӑваш чӗлхи орфографийӗн тӗп правилисемпе усӑ курас.

3. Паян куна капланса ҫитнӗ пурнӑҫ хистевӗсене шута илсе чӑваш орфографине ҫӗнетме ӗҫ тӑвакан комисси йӗркелеме чӑваш писателӗсен Союзне сӗнес.

4. Патшалӑх Канашне 27 ҫул каялла процедурӑна пӑсса йышӑннӑ Постановление пӑрахӑҫлама сӗнес.

5. Республика Пуҫлӑхӗн Олег Николаевӑн, чӑвашӑн, тӑван халӑхӑн пӑснӑ ҫырулӑхне тӳрлетсе ҫӗнетесси ҫак вӑхӑтра чи кирлӗ ӗҫ пулмаллине аса илтерес.

Ваттисен Канашӗн — «Халӑх хуралӗн» председателӗ Николай Адёр

Декабрӗн 4, 2021 ҫ.

Редакцирен: ку ҫырӑва малтанах ярса панӑччӗ, шел те тӗрлӗ ӗҫсене пула вӑхӑт ҫитейменнине пула халь кӑна вырнаҫтарма май килчӗ.

Хурав

Редакцирен: Министерствӑран янӑ хурава паллашма вырнаҫтаратпӑр.