Электронлă вулавăш

«Маяк» колхоза килнĕренпе пулса иртнĕ пăтăрмахсем хыççăн, тин кăна клубра Кариньков кӳрентернĕ хыççăн Николай Шангин колхозри парторганизаци секретарĕпе калаçса пăхма шут тытрĕ.

Петр Иванович Уруков — сад ăсти. Шангин ăна пĕр хутчен çеç тĕл пулма ĕлкĕрнĕ. Садра мар, колхоз правленийĕнче. Лайăххăн ларса та, куçа-куçăн тăрса та сăмахлайман. Теплерех çын ĕнтĕ вăл, Уруков? Тен, пĕр-пĕр чурăс чĕре?! Сăнĕ-пичĕ типшĕм, пĕвĕ-сийĕ ырхан. Ырхан этем хаяр пулакан. Таса хăмăр куçĕсем вара çынна тӳрех куçран тĕллесе пăхаççĕ. Шăтарасла.

Паян колхозра канмалли кун пулнă май, Уруков ĕçе тухмасан та пултарнă. Паллах, унăн та килти пахчи пур. Вăл та, ыттисем пекех, хăй пахчинче чаваланать-тĕр. Юрĕ-çке, темех мар. Микулай, эппин, сад курса çӳрĕ, вăркаса тăракан чунне уçă сывлăшра лăплантарĕ.

Хайхи шăп та лăп сад пахчи умĕнче ăна пĕр хура хĕр хуса çитрĕ. Микулай çаврăнса пăхрĕ те тĕлĕнчĕ: — Лида!

Хăвăрт утнипе хĕрĕн шурă тутăрĕ каялла — çурăмĕ çинелле шуса аннă. Çивĕтрен вĕçерĕннĕ хура çӳç пайăркисем çамки урлă сапаланнă. Хăй хашка-хашка сывлать, икĕ хулпуççинĕ хăвăрт-хăвăрт сиккелет. Тĕксĕм хура куçĕсем хĕлхем сапсах çунаççĕ.

Лида — Нинăн чи çывăх хĕр-тусĕ. Ахальтен мар вăл çакăн пек хыпăнса ӳкнĕ. Ахăртнех, Нинăран пĕр-пĕр хыпар илсе килнĕ.

— Çыру, — терĕ Лида шăппăн. — Нинăран çыру!.. Вăл, каччăран кăшт аяккалла пăрăнса, саппун хĕвĕнчей виç кĕтеслĕ пĕчĕкçĕ конверт кăларчĕ.

— Акă, — Лида вăтанннпе пуçне пĕкрĕ, шурă тутăрне тирпейлесе çыхрĕ. — Эсир кунталла килнине чӳречерен куртăмăр, — терĕ вăл. — Нина пирĕн пата пынăччĕ... Халĕ те пирĕн патрах...

Хĕр, хăйĕн сăмахне пăрçа сапнă пек сапса, мĕнле килнĕ çаплипех вăрт çаврăнчĕ те Мăн Çавалкас çулĕпе каялла вĕçтере пачĕ.

— Лида, тăхта-ха! Лида!.. |

Анчах хĕрĕн пуçĕнчи шурă тутăрĕ варкăшни çеç курăнса юлчĕ.

«Нина пирĕн пата пынăччĕ... Халь те пирĕн патрах...» Тен, Лида хăйсем патнех пыма систересшĕн пулчĕ Микулая?!. Тен, Нина унпала тĕл пулса сăмахласшăн?!.

Акă унăн аллинче виçĕ кĕтеслĕ пĕчĕкçĕ конверт. Хут татăкĕ. Анчах вăл кăвар пек пĕçерет, ал тупанне çунтарать. Апла вăл хут татăкĕ мар, этем чĕри. Чĕрĕ чĕре. Этем чĕрине хут çине ӳкернĕ чухне виç кĕтеслĕрех ӳкереççĕ. Кĕтессисем çеç çаврака.

Микулай çырăва сасартăк уçса вулама та именсе тăчĕ. Пĕтĕм ĕмĕт çак хут татăкепе татăлсан, вара епле?

Конверчĕ çине нимĕн те çырман, икĕ саспалли çеç лартса хунă: «Н. Ш.» Ку саспаллисен тупсăмне тĕрлĕрен тупса вулама пулать: «Николай Шангин...» «Нумай Шавлатăн...» «Нина Шарламасть»...» «Нинăна Шан...»

Юрĕ! Мĕн пулать те мĕн килет: çырăва уçмалла, вуламалла!

Микулая чăн малтанах Нина алли савăнтарчĕ. Виçĕмçултанпа вăл нимĕн те улшăнман: саспаллисене, шăрçа витĕрнĕ пек, пĕр тикĕссĕн эрешлесе çырса пырать. Шкул ачи каллиграфи урокĕнче экзамен тытать тейĕн.

Пĕр сыпкăм шыв сыпнă евĕр, Микулай çырăва самантрах вуласа тухрĕ. Акă вăл, Нина çырăвĕ:

 

«Хисеплĕ Н. С.

Сире кĕтмен çĕртен чăрмав кӳнĕшĕн малтанах каçару ыйтатăп. Анчах çырмасăр тӳсеймерĕм. Чĕре макăрать... Сире тепĕр хут тĕл пуличчен пурнăçăм йăлтах пĕтнĕ тесе шутланăччĕ. Хăрнă хунав, типнĕ чечек... Сире тĕл пулсан та, малтанах пĕтĕм сехре хăпрĕ. Таçта çĕр айнех путса анма хатĕрччĕ... Шухăшăмсем пăтранаççĕ... Çырăва йĕркеллĕ çыраймастăп, калас тенине калаймастăп... Çапах та ан кулăр! Пушкинăн Татьяни пек ăстăнăм çитсен, сăвăласа çырнă пулăттăм. Ăстăнăм ăшăх, чĕлхемçĕм мăка... Каçарăр!..

Ытла та айван ӳснĕ çав эпĕ анне çунатти айĕнче. Чăх чĕппи. Хурчка тытса каясси çинчен те шутламан. Маншăн пĕтĕм пурнăç çурхи кăн-кăвак тӳпе пек, чечеклĕ улăх пек курăннă. Çынсем пурте ырă пулнă маншăн. Пурне те шаннă эпĕ, пурне те ĕненнĕ. Шаннă йăвара кайăк çук, теççĕ.Пин хут каласан та, тĕрĕс сăмах. Хам шаннă çынна кĕтсе илеймерĕм, ĕмĕтленнĕ телее тупаймарăм... Тĕнчере хура чунлă усал çынсем пуррине те питĕ кая юлса пĕлтĕм. Никам та мар, хам айăплă...

Каçарăр, айванлăхăма пулах Сире те ним çукран терт кăтартатăп. Çапах та... Çапах та çут тĕнчере саншăн кам та пулин тăрăшнине пĕлетĕн пулсан, сан чĕрӳ çăмăлрах тапма тытăнать. Тĕнчере сана хӳтĕлекен çын пур. Шанчăк хĕлхемĕ сӳнмеллипех сӳнмен-ха тетĕн вара хăвна ху. Хăш чухне çапла кĕл айĕнчи кăвар нумайччен тĕлкĕшсе выртаканччĕ...

Ах, пурăнассăм килет-çке!..»

 

Çыру çакăнпа татăлать. Ăна алă та пусман. Юлашки йĕркесенче тĕллĕн-тĕллĕн чернил сарăлса кайнă вырăнсем пур. Калăн, çыру çине ăнсăртран çумăр тумламĕсем пырса ӳкнĕ...

Мăнтарăн!.. Чун асапĕсĕр çырăнман ĕнтĕ ку çыру... Пăлтăрта çывăрнă май ир-ир асăрхатăн: пĕрене хушăкĕсенчен малтанах вăйсăр кăна шуçăм çути сăрхăнса кĕрет. Майĕпен, питĕ именĕçлĕн. Вырăн çинчен тăма иртерех-ха, тетĕн эсĕ. Ăш утиялпа пуç тӳпинченех витĕнетĕн те каллех тутлăн çывăрса каятлăн. Тепре вăраннă тĕле пăлтăрта ĕнтĕ илĕм-тилĕм шуçăм çути мар, мĕнпур хушăксенчен хĕвел çути ялкăшса кĕрет. Пăлтăр тĕксĕмлĕхĕнче хĕвел пайăркисем ылтăн хĕлхемсем пек курăнаççĕ. Пӳрне вĕçĕпе кăшт сĕртĕн кăна, вĕсем тĕлĕнмелле илемлĕн янăраса кайĕç...

Нина çырăвне вуланă хыççăн çак сăнлăхсем Микулай куçне кĕретĕнех курăнчĕç. Çырури хурлăхлă та салхуллă сăмахсем хушшипе таçтан инçетрен кăшт çеç палăракан шуçăм çути йăлтăрса килнĕ пек туйăнать. Халлĕхе шуçăм çути кăна-ха. Именĕçлĕ çутă. Çапах та унта темĕнле шанчăк хĕлхемĕ пурри сисĕнет.

Виçĕмкун çеç-ха Лида çамрăк агронома Нинăн йывăр шухăшĕсем çинчен пĕлтернĕччĕ. «Кĕлрен вутă тăвас çук», — тенĕччĕ ун чухне Нина. Халь авă çырура урăхларах сасă илтĕнет: «Кĕл айĕнчи кăвар нумайччен тĕлкĕшсе выртаканччĕ...»

Сисетĕн-и, Микулай тусăм, тамăкри пек асапланакан Нинăна майĕпен те пулин «чун кĕрет».

Вăхăт çитсен, малтанхи шуçăм çути вырăнне хĕвел çути те ялкăшма тытăнĕ-ха.

Микулайăн кăмăлĕ çĕкленчĕ. Ăна ĕнтĕ çурхи кăнтăр çилĕ тата ăшшăнрах вĕрнĕ пек, хĕвел те халичченхинчен ыррăнрах çутатнă пек туйăнчĕ. Çак туйăмпа вăл колхозăн аслă улма пахчине кĕчĕ.

Аякран пахча юр хӳсе кайнă евĕр курăнатчĕ. Çывăхран ку сăнлăх пĕтĕмпех улшăнчĕ. Пахчара темиçе пин улмуççи те пур-тăр. Çук, вĕсем çинче юр мар. Юр вăл сивĕ япала. Кунта кашни йывăç юмахри тĕлĕнмелле фонтан пек курăнать. Чăнах ара! Микулайăн пуçĕнче урăхла танлаштару та çук. Кашни улмуççи — фонтан. Çурхи хĕвел ăшшипе тулса килнĕ çăра çĕр сĕткенĕ ниçта шанăçайми кăпăкланса тапать. Шап-шурă кăпăк!

Николай Шангин, художник пулнă пулсан, çак «чĕрĕ фонтансене» чи сĕткенлĕ сăрсемпе ӳкерсе илĕччĕ, композитор пулнă пулсан — чи çепĕç кĕвĕ шăратса кăларĕччĕ, поэт пулнă пулсан — чи илемлĕ сăвă çырĕччĕ.

Анчах вăл художник мар, композитор мар, поэт та мар, ахаль агроном кăна.

Чăн та, студент чухне хăйĕн юлташĕсемпе агрономăн пурнăçри тивĕçĕ пирки тавлашнă май, Николай Шангин час-часах чунтан вĕриленсе çапла калатчĕ:

Куçа çĕр çинчен çăлтăрсем патне çĕклеме пĕлмелле! — тетчĕ вăл. — Сысна, авă, хĕвеле çулталăкра икĕ хутчен кăна курать. Сысна какайне тепле юратсан та, тĕнче çине Хаврунь инке куçĕпе пăхас марччĕ пирĕн!..

Хăйĕн сăмахĕ ĕненмеллерех пултăр тесе, Шангин кравать айĕнчи чăматанĕнчен йăпăр-япăр кĕнеке туртса кăлараканччĕ: К. А. Тимирязев. «Ӳсентăранăн тĕнче уçлăхĕнчи вырăнĕ». Ӳсентăран... Сăмахĕ, чăн та, кăшт прозăллăрах илтĕнет-ха. Анчах аслă вырăс ученăйĕ ӳсентăран пурнăçĕ çине поэт куçĕпе пăхнă.

Институтри юлташĕсем Шангина вара хăйĕн такмакĕпех тавăратчĕç:

 

Урам урлă — гастроном,

Чупса каç-ха, агроном,

Илсе кил пĕр çуррине,

Çуррине те çуттине!..

 

Шангина кун пек чух вара пĕтĕмпех «вут хыпса» илетчĕ... Юлташĕсем тăрăхланине хирĕç вăл хыçсăр пукан çине улăхса тăратчĕ те, Тимирязев кĕнекине уçса, сăвă вуланă пек вулама тытăнатчĕ:

— Итлĕр, Хаврунь инке хурăнташĕсем! Тĕнчери пĕр ăслă çын акă мĕн çырнă: «Ешĕл çулçă, е, тĕрĕсрех каласан, куçа курăнми хлорофилл пĕрчи — тĕнче уçлăхĕнче хăйне кура пĕр пĕчĕк пăнчă, çав пăнчă патне пĕр ечен — хĕвел ăшши, тепĕр енчен вара çĕр сĕткенĕ туртăнать. Çапла ӳсентăран çĕрпе пĕлĕте çыхăнтарать. Вăл — чăн-чăн Прометей, пĕлĕтрен кăвар туртса илет. Вăл илнĕ хĕвел пайăрки хăйă çутинче те, электричество хĕлхемĕнче те ялкăшать. Хĕвел пайăрки пăспа ĕçлекен тĕлĕнмелле пысăк машинăн улăпла кустăрмине те çавăрать, художник аллинчи сĕркĕче те чун кĕртсе хускатать, поэт аллинчи перона та хут тăрăх хавхалануллăн чуптарать!» Ăнланатăр-и, мĕн вăл ӳсентăран? Эх, эсир те çав агрономсем-гастрономсем!

— Хэй, пуçларĕ ĕнтĕ çил арманĕ хăлаçланма! — тетчĕç юлташĕсем, вара алă сулатчĕç те общежитирен туха-туха каятчĕç.

Кам пĕлет, Николай Шангин институтра чухне, тен ытлашширех те кĕнекеçĕ пулнă. Анчах халь, акă, умри чечеклĕ улмуççи çине епле алă сулăн-ха? Çутçанталăк тĕлĕнтермĕшĕ! Вăл шап-шурă чечек айĕнче. Унăн çулçисем те палăрмаççĕ. Кĕçех улмисем чăмăртанмалла. Улмуççи тымарĕсем çĕр айĕнче куллен куçа курăнми ĕç туса пынипе тăпрари чĕрĕ мар япаласем, чĕрĕ сĕткен пулса, йывăç вуллипе турачĕсем тăрăх çӳлелле тапса хăпараççĕ. Çăра çĕр сĕткенĕпе ырă хĕвел ăшши, хĕвел çути пĕрлешет. Тăпрари тутлă çимĕçсем, çумăр шывĕ, хĕвел ăшшипе çути — акă мĕнле ырă япаласем пĕтĕçсе тăраççĕ панулминче, ытти нумай тĕрлĕ çырла-çимĕçре. Тата этем ăсĕпе вăйĕ. Вĕсем те çав çимĕçсенчех чăмăртанаççĕ.

Пĕр харăсах тем тери вăйлă шухăшсем капланса килчĕç çамрăк агроном пуçне. Икĕ енчен çăра ухлĕм курăк шăртланнă сукмакпа утнă май, пахчара вăл халлĕхе никама та тĕл пулаймарĕ-ха. Таçта кăшт тăварах, Çавал хĕрринче, ача-пăча сассисем илтĕнеççĕ. Çав тĕлтенех пĕлĕтелле çăра шурă тĕтĕм йăсăрланса хăпарать. Тĕтĕм çӳлелле туртăнсан, çумăр таврашне хăвăртах кĕтме çук, теççĕ. Çумăрĕ кирлĕччĕ ĕнтĕ. Кăçал юр кайса пĕтнĕренпе тумлам та ӳксе савăнтармарĕ. Çанталăк пĕр вĕçĕм вĕри тăрать. Ăшă çеç мар, чăн-чăнах вĕри. Пыл хурчĕсем савăннă авă — чечеклĕ улмуççисем çинче антăхса кайсах сĕрлеççĕ.

Çамрăк агроном, енчен енне пăхкаласа, ерипен утать. Унччен те пулмарĕ, пĕр улмуççи тĕлне çитсен, вăл тăпах чарăнса тăчĕ. Мĕн илĕртрĕ-ха унăн куçне? Çак улмуççи ыттисем пекех чечекре, ыттисем пекех çамрăк, парка хунавлă. Çапах та нумай-нумай улмуççирен ăна асăрхамасăр ниепле те иртме çук. Унăн çутăрах хăмăр вулли малтан тӳп-тӳррĕн çӳлелле улăхать, пĕр метр-метр çурăран турачĕсем пуçланаççĕ. Вĕсем, ытти улмуççисенни пек, аяккалла тармакланса ӳсмеççĕ, вулли çумĕнчен кăшт авăнса уйрăлаççĕ те çӳлелле яшт тӳррĕн хунавланса туртăнаççĕ. Чечекĕсем чăлт шурă çеç мар, çеçке тĕпĕ кăшт сарăрах, çеçке вĕçнелле вара сарă тĕс майĕпен кĕренленсе пырать. Халлĕхе вĕтĕ кăна çулçисем сарăрах симĕс пурçăн тĕслĕ çуталаççĕ. Ăçтан-ха ĕнтĕ çак йывăçа чунсăр тейĕн? Чĕрĕ вăл, чунлă!.. Епле-ха ăна ялти чи хитре сарă хĕрпе танлаштармăн?

Сарă хер... Шухăшларĕ те Микулай сасартăк çӳçенсе илчĕ. Чĕри ыратса пăчăртанчĕ... Нина виçĕмçулхи юрă уявĕнче чăваш хĕрĕн ташшине ташланă чухне шăпах çак улмуççи евĕр курăнатчĕ. Çийĕнче — шурă пурçăн кĕпе, умĕнче — сенкер пурçăн саппун, пуçĕнче — сарă пурçăн тутăр... Тĕлĕнсе пăхса тăнăçем ĕнтĕ умри улмуççи те, халь-халь вырăнтан хускалса, чăваш хĕрĕн ташшине ташлама тытăнассăн туйăнать. Тулăх шыв юхнă пек, пĕр тикĕссĕн. Тĕлĕнмелле пулĕччĕ ку, анчах Микулай пĕртте тĕлĕнмĕччĕ...

Агроном ача-пăча сассисем илтĕннĕ çĕрелле, çăра шурă тĕтĕм йăсăрланса хăпарнă çĕрелле, çул тытать.

Çавал хĕрринчи хăйăрлă пушă вырăна тем пысăкăш кăвайт чĕртнĕ иккен. Аякран вăл такам тустарса пăлхатнă кăткă йăвине аса илтерет. Кăвайт йĕри-тавра хĕвĕшекен ачасем хăйсем те шултра кăткăсем евĕр курăнаççĕ. Агроном ăнланчĕ: ачасем колхоз садне пĕлтĕрхи çулçăран, тĕрлĕ хăрăк-марăкпа çӳп-çапран тасатаççĕ.

Кăвайт умĕнче аллине вăрăм шалçа тытнă вăтам пӳ-силлĕ çын тăрать. Шалçипе вăл çунакан кăвайт купине пăтраткалать, сывлăша вара çулăмпа хĕлхем кĕлти урăм та сурăм йăтăнса хăпарать.

Пахчара тин кăна-ха çил çукчĕ. Кăвайт патнелле çывхарса пынăçем Микулай таçтан çил варкăшнине те сисе пуçларĕ. Унăн питне пĕрре уçă сывлăш, тепре вĕри сывлăш киле-киле çапать. Сывлăша тĕлкĕшсе хăпарнă хĕлхемсем çийĕнчех сӳнеççĕ, таврари сарă хăйăр çине çăмăл юр пĕрчисем майлă тăкăнаççĕ.

Кăвайт умĕнчи çын вут купине татах та татах пăлхаштарать, татах та татах сывлăша çулăмпа хĕлхем кĕлти вăркăнать. Çынни хайхи Уруков пулчĕ иккен, Петр Иванович.

— Вут шăхăрсан — хăна килет, тенĕ ваттисем, — тĕтĕмрен пăрăнса, чалăшшăн кулса илчĕ вăл. — Мĕн иртенех паян вут шăхăра-шăхара çунать.

— Анчах кăварĕ аяккалла сиксе ӳксен, усал çын килет тенĕ сăмах та пур, — кулкаласах хуравларĕ агроном. — Асаттерен илтнĕччĕ...

— Юрĕ-çке, ваттисене тивер мар, тĕшмĕше те ĕненер мар — терĕ Уруков, агронома алă парса. — Ну, мĕнле, колхоз ĕçĕ-хĕлĕпе паллашайрăн-и?

Паллашкаларăм... çиелтен...

— Ара, ĕнтĕ, тĕплĕн паллашма вăхăт кирлĕ. Шаларах кĕмелле... Пĕр-пĕрне пĕлес тесен, пĕр пăт тăвар çимелле, теççĕ.

— Тăварĕ килнĕ-килменех тупăнчĕ-ха вăл, — пĕр шухăшламасăр персе ячĕ Шангин, вара, хăйĕнчен хăех именсе, сăмах-юмаха урăх çĕрелле пăрма васкарĕ. — Паян пĕтĕм халăх канать, эсир...

— Эпир ĕçлетпĕр, — сăпайлăн хушса хучĕ Уруков. — Пахчара хĕрӳ вăхăт. Çулçă кăлариччен, унтан чечеке лариччен мĕнпур йывăçа химикатсемпе икĕ хут сирпĕтсе тухрăмăр. Пĕлтĕрхи çулçа пуçтарма ĕлкĕреймерĕмĕр. Паян акă шкул ачисем пулăшма килчĕç. Маттур ĕçлеççĕ ачасем!..

Уруковпа Шангин сăмахланă хушăра хăйсем те сисмен, йĕри-тавра пĕр ушкăн ача кĕпĕрех пухăннă. Хăлхисене чăнк тăратнă вĕсем. Уруков çакна асăрхарĕ те хайхи:

— Ачасем, — терĕ, хăтăранçи туса, — сирĕншĕн кам ĕçлет-ха ĕнтĕ? Кам ĕçлет? Кипек шкулĕнчен килмĕç, Тукас шкулĕнчен тухмĕç. Хамăрăнах ĕçлемелле. Хăвăртрах, ачасем, хăвăртрах! Пуçтармалли-тасатмалли нумай-ха...

Каçăр сăмсаллă, куккук тĕрриллĕ пĕр ачи ним чĕнмесĕр пăрăнчĕ те çунакан кăвайт çинелле шăл витĕр вăрăммăн чăртлаттарса сурчĕ.

— Ай-яй-яй, — çавăнтах хулпуççинчен пырса тытрĕ ăна Уруков. — Епле вирлĕ суратăн эсĕ! Анчах асту: вут çине сурсан, тута çине кĕсен тухать, теççĕ.

— Пирĕн тухас çук! — хирĕç патлаттарчĕ ача. Уруковпа Шангин пĕр-пĕрне кăн-кан пăхса илчĕç.

Ачасем чечеклĕ улмуççисем хушшине кĕрсе çухалчĕç.

— Кам ачи ку? — кăсăкланса ыйтрĕ агроном.

— Шишликовăн, — хуравларĕ сад ăсти. — Ашшĕне ялта Шĕшлĕ Çеменĕ тесе чĕнеççĕ. Пурне те тĕрĕслет, хăй ниçта та лайăххăн ĕçлемест. Халь пушар лупасĕ айне кĕрсе ларчĕ. Дружина начальникĕ. Тем тесен те пуçлăх!

— Пĕлетĕп! — терĕ Микулай. — Нимĕн те калаймăн: Шĕшлĕ-тĕк Шĕшлĕ. Унăн хăйне евĕр юрри пур: колхозра ӳлĕм машинăсем анчах тăрса юлаççĕ имĕш. Тимĕр-тăмăр...

— Сулъях пакăлти! — Уруков кăвайта тарăхсах пăлхаштарма пикенчĕ. — Сăмах авăртма пурте ăста, ĕçлекенсем çеç таçта!..

Хытхура тунисем, улмуççисем çинчен касса пăрахнă ытлашши хунавсемпе хăрăк туратсем вут ăшĕнче çĕленсем пек авкаланса çунаççĕ, кĕçех пĕр пысăк çăмха пулса тăраççĕ, чашкăраççĕ, çулăм чĕлхисене кăларса, пĕр-пĕрне сăха-сăха илеççĕ, шĕвĕркке сăннисемпе сывлăшалла кармашаççĕ.

Пĕтĕм йăх-ях, мĕнпур хурт-кăпшанкă вĕтелентĕр, çунса кайтăр, — хушса хурать Уруков, кăвайта пăлхаштарнă май. — Шăрки-çăмарти те ан юлтăр. Пĕтĕм усал-тĕсел вутра ăшалантăр!.. Çĕр тасалтăр, сывлăш тасалтăр!..

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн