Eniri | Registriĝo | Сайта кӗрсен унпа туллин усӑ курма пулӗ
 +3.6 °C
 

Reklamo

Анатолий Кипеч: Хаклӑ йӑхташӑмсене чӗнсе калани

Анатолий Кипеч18.05.2020 13:088442 Пурĕ пăхнăŜanĝi Forigi

Кашни ҫын телей курма ҫуралнине, эпир пурте хамӑр турӑ суйласа илнӗ ырӑ та ӑслӑ халӑхӑмӑр ачисем пулнине асра тытса, тӑван халӑха упраса унӑн ятне-сумне мухтава кӑларасси пирӗн кашнин таса тивӗҫӗ пулнине аса илтерсе, хаклӑ ентешӗмсем, эпӗ сире хам шухӑша палӑртса ҫапла чӗнсе калас тетӗпӗ

Тӑван халӑх пулмасан эпир те пулас ҫукчӗ. Вӑл пирӗншӗн анне те, атте те. Халӑхшӑн ырӑ ӗҫ тума тытӑнасси икӗ чӑваш юратӑвӗнчен пуҫланать. Ҫав юрату пире ашшӗ-амӑшӗн, несӗлсен ӗҫне малалла тӑсакан ӑрӑва тата хамӑр хушӑри туслӑха, пӗрлӗхе парнелет. Кӗскен каласан, пирӗн ҫӑлӑнӑҫпа малашлӑх - икӗ чӑваш юратӑвӗнче. Чӑвашшӑн чӑвашах шанчӑклӑ.

Телейлӗ ҫын пуласси хӑвӑртан килет; ыттисене ӳпкелешес йӑлана пӑрахӑр; иртнипе мар, хальхи вӑхӑтпа харӑс утса ҫӗнӗ тӗллевсем лартӑр; ӗҫе тӗплӗ туса тулӑх пурнакан ӑнӑҫлӑ ҫын пулма тӑрӑшӑр; шухӑш-кӑмӑл ирӗклӗхне, чун ҫирӗплӗхне упрӑр; чыс-хисеп вараланасран сыхланӑр.

Ҫӗр-Аннерен ан пӑрӑнӑр. Пирӗн Улӑп-паттӑр та хӑйӗн вӑй-хӑватне ҫавӑнтан илсе тӑнӑ. Ҫӗр сӗткенӗпе ҫӑвӑнса чӑвашсем ҫутҫанталӑк йӗркине лайӑх пӗлекен халӑх пулса тӑнӑ. Хулара пурӑнма тытӑнсан та ҫӗртен ан сивӗнӗр, ҫынпа ҫутҫанталӑк хушшинчи ҫыхӑнӑва тӗрӗс тытса пырӑр.

Хӑвӑршӑн ӗҫлеме тата тунӑ пурлӑхпа ыттисемпе пайлашма хӑнӑхӑр. Параканӑн хутшӑнса пырӗ. Хӑв ҫинчен кахал, чухӑн, хыткукар тенине илтмелле ан пултӑр. Ҫула лайӑххи, ҫӗнкурӑмли кӑна уҫса пырать. Ӑста специалист пулма тӑрӑшӑр. Чӑннипе, ҫын хӑйне ӗҫре тупать. Пур ӗҫ те малтанхи утӑмран, пӗчӗкрен пуҫланать. Пысӑк ӗҫе пӗчӗк ӗҫ ачи тесен те юрать.

Сывлӑха хавшатакан япӑх йӑларан сыхланӑр, уяври евӗрлӗ ним усӑсӑр пурнӑҫ илӗртӗвӗнчен пӑрӑнӑр. Пур ҫӗрте те виҫелӗх пултӑр. Виҫерен иртсен куляну ҫитсе те тӑрӗ. Ҫын хӑй пурнӑҫне хӑй кӗскетет.

Пӗр кун пурнӑҫӗ те паха ҫитӗнӳ шутланать. Ӑна лайӑх тишкерсе пӑхсан, малашлӑх вӑрлӑхӗ те курӑнса кайӗ. Ыранхи кун паян пуҫланать.

Тӑвансемпе ытти ҫывӑх ҫынсен умӗнчи тивӗҫе ан манӑр. Сана Ҫын пулма ҫавсем пулӑшса пынӑ. Эсӗ хӑв ҫеҫ мар, санра ыттисем те пур. Сан ҫитӗнӳ те пӗтӗмпех хӑвӑн мар, пӗрле тунӑ ӗҫ.

Ҫемье чысне упрӑр, йӑх историне тӗпчӗр, вара тин кампа е мӗнпе мӑнаҫланмалли тупӑнӗ; вӑйлӑ ӑрӑва тӑсаканӗ хӑв пулнине лайӑхрах туйса илӗн. Ҫемье правине хӳтӗлӗр. Килти телей канӑҫсӑр шухӑш-кӑмӑла, ӗҫри йывӑрлӑха ҫӗнсе илме пулӑшса пырӗ.

Халӑхӑмӑр пирӗн пур енӗпе те пултаруллӑ. Иртнӗ тапхӑрти пысӑк йывӑрлӑхсене пӑхмасӑр сыхланса юлнӑ, хӑй чысне, пархатарлӑхне ӳкме паман, чӑваш чунне ӑшӑтакан культурине пуянлатса пынӑ. Ҫак культурӑн никӗсӗ — тӑван чӗлхе. Ӑна упрӑр. Пултаруллӑ ачасене искусство ҫулӗ ҫине тӑма пулӑшӑр. Хамӑр илеме, искусствӑна ыттисене кӑтартса туссен йышне ӳстерсе пырӑр. Илем те пире майлӑ ӗҫлетӗр.

Ялшӑн шкул пурри паха. Ӑна асаттесем ачисен пуласлӑхӗ ҫинчен шухӑшласа уҫнӑ, вӗсем ҫутта тухса пур енлӗ аталаннӑ ҫын пулччӑр тесе тӑрӑшнӑ. Хӑвӑр пӗлӗве ӳстерсе пырӑр, вулама ан пӑрахӑр. Ҫивӗч ӑс-тӑн, таса сипет ватлӑх илемӗ пулччӑр.

Тӑван халӑх пирки нихӑҫан та, ниҫта та япӑх ан шухӑшлӑр, ан калаҫӑр. Халӑх яланах таса та аслӑ. Вӑл пулмасан Чӑваш Республики те пулас ҫукчӗ. Автономи — халӑхӑн политикӑри пысӑк ҫитӗнӗвӗ. Уншӑн сыхӑ тӑмалла. Тӗнчери чылай халӑх паян та автономишӗн кӗрешет, ҫапӑҫать те. Республика пурри пире чӑннипех пысӑк усӑ кӳчӗ. Раҫҫейри лару-тӑру кӑна пӑтӑрмахсӑр пултӑрччӗ.

Чӑваш хӑй ӗҫӗпе пурӑнма хӑнӑхнӑ. Ытти халӑх аллинчи ҫӑкӑра туртса илес йӑла ҫук унӑн. Шел, ӗҫченлӗхӗ паян республикӑна сахал тивет, унпа ытларах урӑх ҫӗрте усӑ кураҫҫӗ. Хальхи вӑхӑтра производствӑна лайӑх йӗркелесе тытса пыракан ертӳҫӗсем, малкурӑмлӑ пуҫлӑхсем, чӑн-чӑн патриотсем ҫителӗксӗрри питӗ пӑшӑрхантарать. Вӗсене пирӗн хамӑрӑн пӑхса ҫитӗнтермелле, пулӑшмалла, суйламалла, халӑх умӗнчи тивӗҫӗ пирки аса илтерсех тӑмалла.

Наци сӑпки — чӑваш ялӗ, ҫавна упрасчӗ. Ял ҫынни валли ӗҫ вырӑнӗ йӗркелесе республикӑна пур енӗпе те килӗшӳллӗ аталанса пыракан илемлӗ вырӑн туса хурасчӗ. Ӑна курсан, инҫетре пурӑнакан кашни йӑхташ чӗринче мӑнаҫлӑх туйӑмӗ ҫуралтӑр.

Чӑвашсем эпир — Раҫҫей ҫыннисем. Унти тӗрлӗ халӑхӑн туслӑ ҫемйинче пурӑнатпӑр. Раҫҫей — пирӗн тӑван кил. Ҫӗршыва хӳтӗлесе пуҫне хунӑ асаттесен вилтӑприйӗсем те кунтах. Ҫакӑн ҫинчен ҫамрӑксене тӗплӗн каласа парассине асра тытар. Чӑваш халӑхӗн мухтавлӑ ывӑлӗ, Совет Союзӗн Геройӗ ята икӗ хутчен тивӗҫнӗ А.Г. Николаев космонавт вӗсемшӗн хастарлӑхпа ҫынлӑх идеалӗ пулса тӑтӑр. Ӗҫре, спортра, искусствӑра ҫитӗнӳ туса чӑваш ятне тӗнче шайне ҫӗкленӗ йӑхташсемпе мухтанар, вӗсенчен тӗслӗх илер.

Тавӑру ҫулӗ ҫине ан тӑрӑр. Кӗвӗҫ чунсемпе кӗрешсе вӑхӑта сая ан ярӑр. Ӗҫри, пурнӑҫри ҫӗнӗрен те ҫӗнӗ ҫитӗнӳсем тавлашу сӑмахӗнчен ҫӗр хут вӑйлӑрах.

Обществӑри хастарлӑха ан чакарӑр, хӑвӑр правасемпе ирӗклӗхшӗн ҫирӗп тӑрӑр. Шӑпа таҫта илсе ҫитерсен те йӑхташсене шырӑр, пӗр-пӗрне пулӑшса ӗҫри, пурнӑҫри кӑлтӑксене сирсе пырӑр; наци пӗрлӗхӗсене йӗркелесе чӑмӑртанӑр; вырӑнти влаҫпа килӗштерсе ӗҫлӗр, ертӳҫӗ, депутат е командир пулма сӗнсен, иккӗленсе ан тӑрӑр. Эпир йӗркеллӗ те шанчӑклӑ ҫын пулнине пур ҫӗрте те пӗлеҫҫӗ, — ҫакна пурнӑҫ хӑй кӑтартса панӑ.

Паянхи политикӑпа тӗн йӗркине тытса пымалли тӗп мелсенчен пӗри - ҫынна хӑратса пӑхӑнтарасси. Суйса хӑратасси те йӑлана кӗнӗ. Ҫак туйӑм хыҫҫӑн ан кайӑр. Хӑвна шан. Пултарулӑхна ӗҫпе кӑтартса вӑйланса пыр. Сӑвӑҫ калашле: «Ҫакӑ ҫутӑ тӗнчере вӑйли ҫук та этемрен». Асра тытӑр: ҫынна Ҫын кӑна пулӑшма пултарать.

Шупашкарӑн туртӑм вӑйӗ ҫултан-ҫул ӳссе пырать. Мӗншӗн тесен ӑна пӗтӗм чӑваш хӑйӗн тӗп хули тесе йышӑнать. Ӑна чӑвашлӑх сӑнӗ кӗртес енӗпе ӗҫлемелли нумай-ха. Вӑл ытти хуласенчен шӑпах ҫак енӗпе уйрӑлса тӑтӑр. Республикӑпа хула ертӳҫисенчен Шупашкар сӑнарӗ пирки ҫирӗп ыйтмалла. Вӑл ахаль хула маррине пирӗн пурин те ӑнланмалла.

Сире тӑван-хурӑнташ вырӑнне хурса чӗнсе каланӑ май, тепӗр ӗмӗтӗме пӗлтерем. Манӑн эсир кашнийӗ халӑхӑн шанчӑклӑ ывӑл-хӗрӗ пулнине курас килет. Хӑвӑра мӗнле тыткаланине кура, чӗлхе культурине асӑрхаса ытти халӑх ҫыннисем, республика хӑнисем пӗтӗм чӑваш пирки пӗтӗмлетӳ тӑваҫҫӗ. Чӑн-чӑн патриотсем пулар! Халӑхӑн ырӑ та ҫутӑ сӑнарне кӑтартса хамӑр ҫӗкленсе пыратпӑр, аслӑ ӑрӑва сума суса хамӑрӑн лӑпкӑ та тивӗҫлӗ ватлӑха хатӗрлетпӗр. Пурнӑҫа юратӑр! Вара вӑл сирӗншӗн кашниншӗн савӑнӑҫпа телей ҫӑлкуҫӗ пулса тӑрӗ.

Ҫапла пултӑр!

 

Пурне те ырлӑх тата хальхи пек

ҫивӗч ӑс-тӑнпах нумай ҫул пурӑнма

ҫирӗп сывлӑх сунса —

Анатолий Кибеч.

5.05.2020 ҫ.

 
Redakcia noto: La publikigo de artikoloj ne signifas, ke la redakcia estraro dividas la opinion de ĝiaj aŭtoroj.

Komentoj:

Ан та вула // 1433.05.2490
2020.05.18 21:38
Эх, турă, чăвашла çырма та пĕлмест вĕт ку çын: е "эсир" тет, е "эс" тет çине-çине, çапла пулать-и вара вăл? Ним тĕлли-палли те çук-çке, турă каçарах.
Agabazar // 3771.83.7855
2020.05.19 10:51
Agabazar
Общество вырăнне пĕрлĕх, çемье вырăнне килйыш, икусство вырăнне ÿнер е илемлĕх, производство вырăнне тăвăмлăх тесен аванрах пулмаллаччĕ.
Микколь // 1537.72.7157
2020.05.19 21:18
Тем, писатель ҫырнӑ пек туйӑнмарӗ ку япала, вырӑсларан питӗ кӑнттаммӑн куҫарнӑ пек кӑна. Вырӑслинче кӑшт логика пур пек туйӑннӑччӗ, кунта сӑмах купи пек кӑна. Михаил Романович Федотов профессор студентсене вӑрҫатчӗ: "Мӗнле калаҫатӑр чӑвашла? Лав ҫине навус тиенӗ пек купалатӑр сӑмаха!" Ҫавна аса илтерчӗ. Кипеч литература чӗлхин нормине пӗлсех каймасть пулас, "Эсӗ ХӐВ ҫеҫ мар... Вӑйлӑ ӑрӑва тӑсаканӗ ХӐВ пулнине лайӑхрах туйса илӗн..."Хӑв" - камӑнлӑх форми, "ХӐВӐН" сӑмахӑн ахаль калаҫури кӗскетнӗ форми. Япала ячӗ пулсан ХУ тесе ҫырмалла тесе сӑмсаран шаккатчӗҫех Чӗнсе каланин авторне Иван Павловпа Николай Петров чӗлхеҫӗсем. Эп - хам, эс -ху, вӑл - хӑй. Кунашкал шӑйрӑксене кура мар хакламалла, паллах, ку япалана, унӑн кирлӗлӗхне, пӗлтерӗшне, Кипеч аксакал пире мӗнле ӑс панине, пире мӗнле пулмаллине, мӗнле пурӑнмаллине вӗрентнине, кам вӑл хӑй Кипеч пулнине шута хумалла. Ҫын ытахальтен ҫырман пуль ку япалана? Сӑлтавсӑрах мар, тӗллевӗ пур. Тен, эпир, хальхи чӑвашсем, ӑна ҫырлахтармастпӑр, тем килӗшмест ӑна пирӗнте? Тен, чунӗ ыратать эпир ҫакнашкал ҫеҫ пулнӑшӑн? Тен, хӑйӗн куштанлӑхӗ ҫеҫ ӑна ҫапла аслӑлантарать - манӑн шутӑмпа, ку Чӗнӳ хамӑр пиркиӑӗ калаҫу тума тупса панӑ сӑлтав.
Пĕлекен // 2500.63.8504
2020.05.19 21:31
Шайĕ çук япала çуках çав: халалĕ те, пултарулăхĕ те, хăй пирки Хĕлип Литюкĕ вырăсла мухтаса çырса кăларнă "Душа и разум" текен кĕнеки те... Чăнласа шутласан, Скворцов, Илпек, Уяр çумĕнче Кипече «писатель» тесе калама чĕлхе те çаврăнасшăн мар. Мĕнлерех çыркаланине, обществăра тата влаçсемпе хăйне мĕнлерех тыткаланине, ятшăн-сумшăн мĕнлерех чупса çÿренисене пăхсан, чисти Юхма Мишши 2.0. Чăнласа калаçса çăвар тутине сая яма та кирлĕ мар кунта.
Agabazar // 2503.82.5634
2020.05.20 14:59
Agabazar
Хĕлип Литюкĕ мар, Хĕлип ЛиЧукĕ теес пулать, енчен те чăнах та апла каласах тесен.

Paĝoj: 1, [2]

Aldoni novan komenton

Via nomo:
Via komento:
B T U T Titolo1 Titolo2 Titolo3 # X2 X2 Bildo http://
WWW:
ĂăĔĕÇçŸÿ
Всего введено: 0 симв. Лимит: 1200 симв.
Сирĕн чăвашла çырма май паракан сарăм (раскладка) çук пулсан ăна КУНТАН илме пултаратăр.
 

Permesitaj HTML tegoj:

... ... ... ... ...

...

...

...

...
... ...
    1. (Ĉiuj tegoj devas esti skribitaj laŭregule. Se tego bezonas fermon - ĝi devas esti fermita)

Orphus

Ытти чĕлхесем

Reklamafiŝoj

Kalkuloj