Электронлă вулавăш

— Эп кунтах-ха, хĕрĕм?

— А что такое хэрим, папа? — хăлхинчен пăшăлтатса ашшĕнчен вăрттăн ыйтрĕ Лиза.

— Амăшĕсем ачисене юратса çапла чĕнеççĕ.

Аня Лиза мĕн те пулин каласса кĕтсе пӳрте кĕме васкамарĕ. Анчах лешĕ ашшĕне мăйĕнчен ыталаса илчĕ те пуçне ачашшăн ун хулпуççийĕ çине хучĕ. Çак самантра вăл амăшне аса илнине, уншăн тунсăхланине чĕрипе туйрĕ Аня. Марина та амăшĕ çинчен калаçнă чухне пуçне Аня хулпуççийĕ çине хуратчĕ. Хăйшĕн те çывăх-çке çав туйăм. Сахал-и вĕсем амăшĕсем хăйсен ачисене ачашшăн çупăрланине ăмсанса сăнанă. Пĕрлешес умĕн Лизăшăн тăван амăшĕ вырăнĕнче пулма шантарчĕ пулин те хăйне «анне» тесе чĕннине кĕтсе илеймерĕ. Олеся кирек мĕнле хĕрарăм пулсан та Лизăшăн вăл амăшĕ. Ăна вăл лайăхпа çеç аса илет. Хăйне балкон çинчен пăрахма пуçланă каç та тахçанах манăçа тухнă.

— Витя, ман санпа калаçмалли пур, — каçхи апат хыççăн чашăк-тирĕке çуса хунă май упăшкине алăран пырса тытрĕ Аня. — Ĕçне тăвиччен санпа канашласа пăхас терĕм. Эп ăнланатăп, Лизăна мана хăнăхма йывăр. Тăван амăшĕ вырăнне йышăнни ăна кӳрентерет. Çавăнпа та эп халлĕхе çемье йышне хушма тăхтас терĕм.

— Эс... мĕн... пирĕн ача пулать-им?

— Каçар, асăрханаймарăм. Эп... ыранах...

— Мĕн калаçса тăран эс?! Ан хăйнă пул ман ачан пурнăçне татма! Ан аса ил вăл сăмаха! Лизăпа ыран хам калаçăп.

Хăй ача амăшĕ пулассине пĕлсен Аня хĕпĕртенĕччĕ. Ăшра тĕвĕленнĕ çĕнĕ чун ун пурнăçне çутатрĕ. Çунат хушрĕ тейĕн. Ятне те тупса хунăччĕ вăл: хĕр пулсан — Марина, ывăл пулсан — Гриша. Аньăн йăмăкĕпе Марук аппан ывăлне асăнса. Чечня вăрçинчен таврăнаймарĕ Гриша. Виçĕ уйăх çыру килмен хыççăн часть командирĕ Гриша пĕр çапăçура пуçне хуни çинчен çырса пĕлтерчĕ. Кин кĕртеймерĕ Марук аппа. Гришăна качча тухма хатĕрленнĕ хĕрарăм çинчен те вăл нимĕн те пĕлмерĕ. Темиçе хутчен чаçне çыру çырса ярса та хурав илеймерĕ. Пĕчченех юлчĕ Марук аппа. Лиза çеç ун чун йăпанăçĕ пулчĕ. Аньăн ача пулассине пĕлсен мăнукĕшĕн савăннă пекех хĕпĕртерĕ.

— Ман Гришăн та ачи çуралчĕ пуль ĕнтĕ. Виличчен курасчĕ мăнука. Ăçта çӳрет-ши арăмĕ? Çыру та çырмасть-çке ара, — хурланчĕ вăл.

Кунĕпе ĕçре ывăнни, мăшăрĕн ăшă сăмахĕсем часах ыйха путарчĕç пулин те Аня çĕр варринче такам ĕсĕкленине илтсе вăранса кайрĕ. Ыйхă тĕлĕшĕпе мĕн пулнине те ăнланса илеймерĕ малтанах.

— У вас будет свой ребе...но-о-ок, я опять никому не буду нужна-а-а.

— Ан йĕр, хĕрĕм. Юратать сана тетя Аня, хытă юратать.

— Ачи пулсан юратмасть. Анне мар вăл маншăн.

— Вăл ман ача та, Лиза. Вăл сан шăллу е йăмăку пулĕ.

Çак сăмахсене илтсен Аньăн чĕри йĕппе чикнĕ пек ыратса кайрĕ. Хăйне ют ачашăн амăшĕ пулма çăмăл маррине пĕлнĕ вăл. Анчах Лиза вĕсен ачине çав тери курайми пуласса шухăшламан. Юлашки кунсенче вăл ури айĕнчи çĕре туймасăр çӳрерĕ — пулас ачи çинчен пĕр вĕçĕм шухăшларĕ. Халĕ, ав, çуралман пепкене туртса илесшĕн. Мăшăрĕпе калаçнă чухне те ăшри туйăм ун пек пулмасса систерсе шанăç панăччĕ. Халĕ вара... Нивушлĕ çĕнĕ пурнăç тымарне татмах тивет? Аня ашшĕпе хĕрĕн калаçăвне хутшăнмарĕ. Ирхине тăрсан Виктор мĕн каласса кĕтрĕ. Ăшра ача амăшĕ пулас шанчăк сӳнмерĕ-ха. Ун çак пăтăрмах хыççăн Лизăна курайми пулмалла пек. Аня вара ăна шеллерĕ. Ятланипе нимĕн те улăштарма çуккине те ăнланчĕ. Мăшăрĕ ун патне пырса выртманни, хĕрне пуçĕнчен ачашласа çывратса яма тăрăшни çеç ăна кăштах пăшăрхантарчĕ. Кӳренӳ ăна çывăрса кайма памарĕ. Вăл хăйне çĕнĕрен тăлăха юлнăн туйрĕ.

— Аня, эс ĕнер йăлтах илтрĕн пулас, çапла-и? Халлĕхе пулас ача пирки Лиза умĕнче сăмах ан хускат, юрĕ-и? Пурăна киле хăех ăнланĕ. Ирхи пирки ăна нимĕн те ан кала.

— Виктор, тен, тăхтăпăр ача пирки?

— Çук! Ман ку сăмаха илтес те килмест. Ан хăйнă пул ман ачана тĕкĕнме. Унсăрăн... — Виктор хăй çине шикленерех пăхакан арăмне ыталаса илсе ачашшăн чуп тума пуçларĕ. Аньăн та хăй ытамĕнчен ярас килмерĕ ăна. Мăшăрĕ урăхла каласран хăраса урăх çывăраймарĕ вăл. Виктор çуралман пепкине хĕрне юратнă пекех юратнине ăнланчĕ Ăня. Ăна çавăншăн тав тăвасшăн пулнă пек нихçанхилле хытăрах чуп тума пуçларĕ. Кĕлетке тăрăх ăшă хум чупрĕ. Кĕç ăшра темĕнле ăнланмалла мар япала пулса иртнине туйрĕ.

— Мĕн пулчĕ? — хăйне мăшăрĕ кĕтмен-çĕртен тĕртсе янăран сисчĕвленчĕ Виктор.

— Ăшра... темскер... аван мар.

— Эс ан шӳтле.

— Ак, каллех. Виктор, пирĕн пепке хăй пуррине систерет, илтетĕн-и?

Аня упăшкин аллисене хырăмĕ çине хучĕ. Кĕç Виктор та шалта хускану пулнине туйрĕ.

— Акă, эпĕ те туйрăм, — Виктор сылтăм аллипе, пулас ачине çупăрлас пек, Аньăн хырăмне ачашларĕ. Сăмахсем ытлашши пулчĕç мăшăршăн. Виктор хăй пĕрремĕш хут ача амăшĕ пулма хатĕрленекен хĕрарăма юратнине туйса илсе ăшĕнче кулса илчĕ. Олеся çинчен аса илсе кăмăлне пăсас килмерĕ ун.

— Айванскерĕм, эсĕ ман, — кăштран сăмах хушрĕ вăл мăшăрне. — Эпĕ ăна çуралмасăрах юрататăп. Вăл пирĕн юрату тĕшшийĕ. Пĕрремĕш тĕшшийĕ. Эс ăна таптама ирĕк паратăп тесе шутлатăн пулсан мана япăх пĕлетĕн апла. Лиза вăл айванрах-ха. Амăш юнĕ пулсан та кăмăлĕ çемçе ун. Часах иртет ун кутăнлăхĕ.

Анчах вăл каланă пек пулса тухмарĕ: Лиза Аньăпа калаçми пулчĕ. Куçĕ курмасть пулин те пӳлĕмре иккĕшĕ çеç юлнине самантрах сисет. Пуçĕ çийĕн утиялпа пĕркĕнсе выртать. Аня та калаçса ун суранне хускатас темерĕ. Ăна вăхăт çеç сиплеме пултарнине пĕлет вăл. Анчах Лиза кăмăлĕ пĕчĕк Гришăна больницăран илсе таврăнсан та улшăнмарĕ. Ача хăнисем пуçтарăнсан та вĕсем патне тухмарĕ. Çĕр каçма та Марук аппа патне кайрĕ.

— Ан пăшăрхан, — лăплантарчĕ Аньăна Виктор. — Иртет ун кӳренĕвĕ. Ача-ха вăл.

Гриша вара сехетсерен ӳсрĕ тейĕн. Ашшĕ пек хуп-хура куçлăскер, хăй çемьере пĕчĕк çын маррине систерсе час-часах кăшкăрса йĕчĕ. Лиза та вăхăтлăха Марук аппа патне пурăнма куçрĕ. Ун курайманлăхĕ ӳссех пынине хĕрача никамран та пытармарĕ.

— Папа, пусть он не плачет, — йăлăнчĕ вăл ашшĕне Гриша йĕме пуçласанах, — не хочу слышать.

— Лиза, вăл пĕчĕк, калаçма пĕлмест. Хăйне мĕн кирлине йĕрсе ыйтать. Пĕчĕк чух пурте, эсĕ те çав шутрах, йĕреççĕ.

— Скажи тете Ане, пусть обратно увезет. Ты не любишь меня как прежде. А все из-за него! А что делает тетя Аня? Пусть сама за ним смотрит!

— Лиза вăл тетя Аньăн çеç мар, ман ывăл та. Сан шăллу. Эп ăна та сана юратнă пекех юрататăп.

— Нет! Ты его больше любишь! Отвези меня обратно в интернат или я к маме поеду.

Йĕрекен хĕрне ашшĕн сăмахĕсем лăплантармарĕç. Аня çеç ун асапне ăнланчĕ: кĕвĕçет вăл Витьăна. Ашшĕ ытларах унпа пулнăшăн ăна каçарма пултараймасть. Куçĕ курманни ун асапĕсене пушшех ӳстерет.

— Виктор, ан ятла ăна. Вăрçнипе сивĕтен çеç хăвăнтан. Пĕрре тунă йăнăша урăх тăвас марччĕ.

— Лиза, — ирхине ун вырăнĕ çине шăппăн пырса ларчĕ Аня, — ман магазина кайса килмелле те вăхăтлăха Гришăна асăрхаймăн-ши? Эп нумай тăмас.

Хĕрачан хуравне кĕтсе тăмарĕ вăл: алăка хытăрах хупрĕ те чӳрече умĕнче мĕн пуласса кĕтсе итлесе тăчĕ. Кĕç урай чĕриклетнĕ сас илтĕнчĕ: Лиза сăпка патне пычĕ пулас. Унтан вăл шăппăн юрлани илтĕнчĕ. Аня вăл юрра Гришăна çывратса янă чухне час-часах юрлатчĕ. Лиза ăна чăвашла вĕреннĕ иккен. Амăш чĕри савăнăçпа тулчĕ, лавккана кĕрсе тухнă хыççăн мăшăрне савăнăç пĕлтерме шут тытрĕ.

— Аня, Виктор Ивановича темĕнле хĕрарăм шыратчĕ, — хутаçа сахăр тултарнă май каларĕ Аля-сутăç.

— Районтан такам килнĕ пуль.

— Ку хуларанах пулмалла, вырăсла калаçать.

Аньăн чĕри ырă мара сиссе чиксе илчĕ, ăшĕ вăркама пуçларĕ. Фермăна кайса килме пулнине мансах килнелле чупрĕ.

— А папа тебя не обижает? — пӳрт умне кĕрсен илтрĕ вăл палламан хĕрарăм сассине.

— Нет.

— А тетя Аня?

— Она хорошая.

— А это кто?

— Мой брат.

— Как твой брат? У тебя нет брата.

— Его Гришей зовут. Он мой брат.

Аня урăх вăрттăн итлесе тăма аван мартан пӳрте кĕчĕ.

— А это кто?

— Моя мама.

— А-а, ав эсĕ еплескер. — Аня çине тăрăхларах пăхрĕ палламан хĕрарăм.

— Çапла, эпĕ. Эсир кам?

— Тен, пĕлен те. Эпĕ — Олеся. Викторăн арăмĕ.

Аня хăй çине пасарта выльăх туяннă чухнехи пек пăхнине тӳссе тăраймарĕ — тĕпеле иртрĕ.

— Мĕн шăрши кĕрет кунта сан? Сывлама çук.

Аня унпа мĕн çинчен калаçмаллине пĕлмерĕ, Марук аппана Виктора чĕнме ячĕ.

— Эс мĕн тума килтĕн кунта? — килсе кĕнĕ-кĕмен сиввĕн ыйтрĕ пулнă мăшăрĕнчен Виктор.

— Мĕншĕн тӳрех сивĕ эс манпа? Çул çинчен чейпе хăналасчĕ. Эпĕ те пуш алпах мар, — Олеся пир сумкинчен эрех кăларса лартрĕ. Вăл Лизăна мĕн те пулин парнелессе Виктор кăлăхах кĕтрĕ.

Виктор хĕрарăм ĕçленĕ вăхăтра ăна вăрттăн сăнарĕ. Хитре хĕрччĕ Олеся. Кăн-кăвак куçĕсем сахал мар каччă чĕрине çунтаратчĕç. Хăйне мĕншĕн упăшка тума суйласа илнине ăнланаймарĕ ун чухне Виктор. Савăннипе, тен, шухăшлама та пĕлмен пуль. Таврари чи хитре хĕрарăм урампа сана хулран çавăтса пырать-çке! Халĕ ун умĕнче пачах урăх Олеся ларать. Куçĕсем сӳрĕк, çийĕнче кивĕрех пальто. Çӳçĕсем те ĕлĕкхи пек хумлăн-хумлăн выртмаççĕ: çӳçне вăл кĕрен тутăр айне пуçтарса чикнĕ. Палăрмаллах самăрăлнă кĕлетки айĕнче пукан та нăтăртатать.

— Таврăн каялла хулана.

— Эп Гришăпа Марук аппа патне каçатăп, Витя, эсир калаçăр, — пулнă мăшăрсене итлесе тăма аван мартан Аня урама тухма хатĕрленчĕ.

— Я тоже с вами, — халиччен ашшĕпе амăшĕн калаçăвне шăппăн итлесе ларакан Лиза та вырăн çинчен анчĕ.

— Лиза, ниçта та ан кай, ман санран нимĕн пытармалли те çук!

— Балкон çинчине те-и? Ан тив хĕре, кайтăр. Ун ахаль те нумай асап тӳсме тиврĕ. Мантăн-им вăл кам айăпĕпе суккăр пулнине?

Çак сăмахсене илтсен Олеся сĕтел хушшинчи пукан çине ларчĕ. Урăх хирĕç чĕнмерĕ.

— Мĕн пăтратса çӳретĕн эс пире? — Аня ачисене илсе тухса кайсан Олесьăна хирĕç пырса тăчĕ Виктор. — Эрехне пуçтарса чик те дуй каялла.

— Мана юлашки хут тĕл пулнă чухне эрех ĕçнĕшĕн сивлерĕн. Хăв кунта иккĕ авланма ĕлкĕрнĕ. Арăму та светтуях темерĕç-ха.

— Эс Аньăна ан тĕкĕн! Эс ун чĕрне хури тĕшне те тăмастăн!

— Ан хирĕл, эп Лизăна илме килтĕм. Мана сирĕн ял хĕрарăмĕ шыраса тупрĕ хулара. Рита ятлă. Лизăна çĕнĕ амăшĕ хĕнет тет.

— Пулнă — иртнĕ! Урăх аташас кăмăлăм çук! Аня Лизăна хăй хĕрне юратнă пекех юратать.

Мĕн çитмест-ха Ритăна? Петюк Мишшине арăмĕнчен уйăрса киле кĕртрĕ, икĕ ачана ашшĕсĕр тăратса хăварчĕ. Амăшĕ эрех вырăнне уксус ĕçсе вилнĕ хыççăн Рита хăйне ялти урăх арçынсемпе те ирĕклĕ тытнине илтнĕ вăл. Мишшăпа иккĕшĕ сăмакунпа та сутă тăваççĕ иккен. Ĕçекенсем арăмĕсенчен вăрттăн илсе пыракан нимĕнле япалана та тиркемеççĕ. Мĕншĕн кураймасть вăл Аньăна?

— Ритăпа иксĕр пĕрех эсир пур енпе те. Эп сана ача памастăп. Çитменнине сана тахçанах амăш правинчен хăтарнă.

— Эппин, мана уншăн укçа пар!

— Ав мĕнле иккен! Мĕншĕн килнĕ-килмен çав сăмахран пуçламарăн? Хĕре сутма килтĕн эппин? Ну, юрĕ. Миçе тенкĕпе сутатăн Лизăна мана?

— Мана пилĕк пин кирлĕ.

— Ман ун чухлĕ укçа çук. Марук аппаран кивçен илсе паратăп. Ме, çыр! — сĕтел сунтăхĕнчен Олесьăна хутпа ручка кăларса тыттарчĕ Виктор.

— Мĕн çырас?

— «Эпĕ, Павлова Олеся Ивановна, хам хĕрĕмрен, Лизăран, яланлăхах сивĕнетĕп, точка. Уншăн пулнă упăшкаран, ман хушамата çыр, пилĕк пин тенкĕ илетĕп». Алă пус та вĕçтер кунтан тухса!

Олеся укçана пуçтарса сумкине чикнине Аня тĕлĕкри пек пăхса тăчĕ. Çак киревсĕр ĕç ăна чăн пурнăçра мар пек туйăнчĕ.

Мĕнле-ха апла, тăван амăшĕ хăйĕн хĕрне укçалла сутать? Амăш пулни мĕнле пысăк телей пулнине те ăнланмасть Олеся. Чылай ача çуратма пултарайман хĕрарăм ун телейне ăмсаннă пулĕ. Юрать-ха Лиза амăшĕн шухăшĕсене сисмесĕр юлчĕ, вăл укçана çĕр çинчи чи хаклă япалана тытнă пек тытнине курмарĕ. Уншăн çав сĕтел çинче сапаланса выртакан хут татки чи хаклă япала пулчĕ. Виктор шухăшне улăштарасран хăранă пек пĕрре ун çине, тепре Аня çине шикленерех пăхрĕ. Лиза енне çаврăнса та пăхмарĕ Олеся.

— Пап, она еще не ушла? — ашшĕне шыраса аллисене малалла тăсрĕ Лиза.

— Кĕç каять, — хĕрне хирĕç утрĕ Виктор.

— Ты больше ни приходи сюда. Я никуда не поеду с тобой. Папа, ты меня не отпустишь с ней, правда?

— Çук, хĕрĕм, тек эп сана хамран ниçта та уйăрмастăп.

— Таси паха. Ĕçсе анчах ярать вăл укçана. Ĕçлесен укçи татах пулĕ, урăх килсе анчах ан çӳретĕр кунта, — Гришăна тĕпелтен йăтса тухрĕ халиччен шăпăрт тăнă Марук аппа.

Олеся тухса кайнă хыççăн пӳрте сивĕ шывпах çуса тухрĕ Аня. Сывлăш çитмен пек туйăнчĕ ăна пӳртре. Пулса-иртни пуçран тухма пĕлмерĕ. Тепĕр шухăш та канăç памарĕ ăна: Лиза Олеся умĕнче ун пирки «это моя мама» тесе каларĕ пулин те куçран ун пек чĕнмерĕ-ха. Уншăн вăл çаплах «тетя Аня» çеç. Аня та васкатас темерĕ ăна. Ку вăхăт кĕçех çитессе чун-чĕрипе ăнланчĕ.

Мария Ивановна çитмĕл урлă каçрĕ пулин те кун пеккине курманччĕ. Ара, тăван амăшĕ ашшĕне ачине укçалла сутрĕ вĕт. Ăçта пулнă кун пекки. Ритине тата мĕн çитмест-ши? Çумра упăшки пур. Миçе хĕрарăм куççулĕ ӳкмест-ши ун çине — çапах пĕр хуйхăсăр пурăнать. Амăшне пытарнă чухне те ури çинче аран-аран тăраканскер, хулине мĕнле, хăш вăхăтра кайса килнĕ-ши? Иртенпех ури тавра явăнакан кушакĕ çеç ăна лайăх мар аса илӳрен хăтарчĕ. Ĕнертенпех чӳрече янахĕ çине хăпарса ларса питне çăвать лешĕ.

Хăй патне хăнасем килес çуккине пĕлет-ха вăл. Аньăсем патне леш хайхи хула майри килесрен сас пулсанах урама чупса тухать. Ун патне килсе çӳрекенĕ те Аньăпа Викторсăр пуçне никам та çук. Гриша вилнĕ хыççăн хăйĕн те çынсемпе хутшăнма ытлашши кăмăл çук ун. Хăй хуйхине кӳршисемпе çеç пайлать вăл. Хăйсем те манмаççĕ ватта. Анкартинче те вĕсемех ĕçлесе пулăшаççĕ. Сĕт-турăх енчен те килте ĕне пур пекех пурăнать ват çын. Лизăпа Гриша ăна ытлашши хурланма памаççĕ. Хăй те кӳршисене май пур таран пулăшать Марук аппа. Гриша çур çул тултарсанах ĕçе тухрĕ Аня. Кану мĕнне пĕлмесĕрех тĕрмешеççĕ вĕсем фермăра. Тин çеç пĕрлешнĕ мăшăр пек алла-аллăн çавăтăнса утнине курсан Мария Ивановна чĕри савăккăн тапать. Унтан ывăлне аса илсе хурланса та илет. Гриша çине пăхсанах мăнукĕ çинчен шухăшлама пуçлать вăл. Ăçта-ши ĕнтĕ халь ун ывăлне качча тухма хатĕрленнĕ хĕр? Укçи те çук пулĕ. Мĕнле пурăнаççĕ-ши? Пĕрлешмесĕрех ача çуратнăскере хисеплекенĕ те çук ĕнтĕ.

— Марук аппа, эпир килтĕмĕр! — кинемее шухăш тыткăнĕнчен хăтарчĕ сас. — Ăçта эс?

— Кунтах, ара, Лиза, эс-и? Ай-уй, Гриша та утакан пулнă тем.

— Вăл халь мана çавăтса çӳрет, Марук аппа, — сăмахсене чăвашла кукăртарах калаçать Лиза. — Вăл ман куç.

— Килĕрех. Час çăмарта ăшаласа çитерĕп сире.

— Марук аппа, эпир Гришăпа çеç мар, пирĕнпе ют çын пур, урамра юлчĕ.

Урамра тăракан типшĕмрех хĕрарăма Лиза каласан тин асăрхарĕ Марук аппа. Ун çине паллас тесе сăнаса пăхрĕ. Анчах кун пек чипер хĕрарăма ăçта курнине аса илеймерĕ ват çын. «Йăнăш лекнĕ ĕнтĕ», — шухăшларĕ вăл. Ют çын хăйне çапла сăнанинчен вăтанса хирĕç утрĕ.

— Мария Ивановна Эсир пулсан эп тĕрĕсех килтĕм, эппин, — вырăсла калаçрĕ палламан хĕрарăм. — Эсир Гриша амăшĕ-и?

Ывăлĕн ятне илтсен Марук аппа ура вăйĕсем пĕтнине туйрĕ. Ӳкес мар тесе пӳрт çумне таянчĕ.

— Çапла, эпĕ. Эсир кам пултăр? — аран сăмах хушрĕ вăл.

— Эпĕ... эпĕ Тоня ятлă. Гришăн юлташĕ.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн