Электронлă вулавăш

— Ан шавлăр-ха эсир, тимлĕрех итлĕр, — пухăннисем çине куç ывăтса илсе аллинчи хаçатне меллĕрех саркаласа тытрĕ те Евдокимов малалла вуларĕ:

— «...Тупăка чавса кăларсан унăн хуппине уçнă. Плогожовичăн ура тĕпĕнчен пуçласа пуç тӳпине çити юнпа вараланнă ӳтне курсан салтаксем сехĕрленсех ӳкеççĕ. Кӳпчесе кайнă вилĕ кĕлетке юнпа пĕвенсе тăнă. Унăн уçă куçĕсем чĕрĕ çыннăнни пекех ялкăшнă. Çапах та вил тăприне чавса уçнă чух унта пулнă тухтăр Плогожовича вилĕ тесе пĕлтернĕ. Эппин вăл «чĕрĕ виле» пулнă. Ĕлĕкхи каларăша ĕненсе вилен чĕрине ăвăс шалча тăрăнтарсан аманнă вырăнтан юн пĕрĕхсе тухнă...»

— Воспати! Тек ан вулăр-ха-а! — шартах сиктерчĕ шăпăрт итлесе ларакан студентсене Соня сасси. — Мĕнле вăл çынна хăратассипех сирĕн.

Кăнтăрла çак сăмахсене илтсен лахлататчĕç-ха ĕнтĕ пĕр кана. Анчах халь, çур çĕр çитесси чĕрĕк сехете яхăн юлнă самантра, никам та пĕр сас кăлармарĕ. Пĕр-пĕрин çине кăна канăçсăррăн пăхкаласа илчĕç.

— Мĕн шăплантăмăр çак эпир!? — чĕмсĕрлĕхе татрĕ тем вăхăтран çырă тĕслĕ вăрăм çивĕтлĕ хĕр.

Эрбина ятлă вăл. Ун ашшĕпе амăшĕ, Эриванпа Альбина, хăйсен ячĕсене пĕрлештерсе, хĕрне валли сайра ят шыраса тупнă.

— Нивушлĕ кунашкалли чăнах пулма пултарать тесе шутлатăр; Юмах вĕт ку... О-ой, ача-пăча-а... — пуçне сулкаларĕ Эрбина.

— Ара, хаçатрах çырнă вĕт-ха, — калаçăва хутшăнчĕ Ирина, кăн-кăвак куçлă сарă хĕр.

— Ой-ой-ой, хаçатра... Пулин тата хаçатра. Унта мĕн, пирĕн пек этемсем ĕçлемеççĕ-им? Хаçатне вулаччăр тесе суеçтермеççĕ тетĕр-и? «Сарă пресса» тенине илтнĕ-и? — килĕшмерĕ чĕлхе енчен нихçан та кивçене кайман Эрбина. — Тата ĕçĕ хăçан пулса иртнĕ тенĕ-ха. Вун саккăрмĕш ĕмĕрте... Во, паратăр студентсем! Ун чухне халăх наукăна ытлах пĕлменнипе тем те шутласа кăларма пултарнă. Паянхи ăслăлăх çыннисем вара çав халапсене ĕненеççĕ. Тоже мне сенсаци!..

— Çитет-ха сана, Эрбина, çатăлтатса, — пӳлчĕ хĕрсе кайнăскерне Евдокимов Саша. — Луччă атя ăслă çынсем пек пулса сӳтсе явар кăштах.

— Мĕн сӳтсе явмалли пур кунта, пӳлĕмсене саланар та паппа тăвар. Атту ыран каллех ир-ирех çĕр улми ани çинче тапаçланмалла, — килĕшесшĕн пулмарĕ Эрбина.

— Эс çывăрăн та çывăрăн-ха. Иринăпа Соня пеккисем вара çĕрĕпех тĕлĕксенче вупăрсемпе кĕрешчĕр-и? Ниçта та каймастăн. Хăратмăш халапусене ху пуçласа калама тытăнтăн мар-и? Халь пĕтĕмлетер апла, — чавсинчен тытсах чарчĕ ăна Саша.

— Ниçтан та пуçа вырнаçмасть: мĕнле ун пек пулма пултарать-ха вăл? Вара этем тени вилсен ун ӳчĕ çеç вилет тенипе те çырлахмалла пуль хайхи; — кашни сăмахне шутла-шутла калать пулмалла Соня.

Хăй йĕрсе яманни кăна. Хăрать ĕнтĕ, мăнтарăн. Вун иккĕ çитмест-ши тесе-тĕр — вĕçĕмех аллинчи сехечĕ çине пăха-пăха илет.

— Эс мĕн, Соня, унашкалах шикленме вăрман варринче такка пĕччен пурăнмастăн вĕт, — шăлне йĕрсе илчĕ хальччен чĕнмесĕр ларнă Ларионов Петя. — Тепĕр тесен, Саша, эпир сӳтсе явас тенĕ ыйту сӳтĕлмест те, явăнмасть те. Ĕмĕрсен ыйтăвĕ вăл. Вилнĕ хыççăн пурнăç çук тенине те, чун урăх тĕнчене куçать тенине те хальччен никам та ĕнентерсе пама пултарайман, пултараймĕ те. Вупăрсем çинчен те çавах. Хăвăн куçупа мĕн те пулин курнă пулсан шанма пулĕ-ха ăна. Эпир вара халапсем тăрăх е такам, тен, ăсран катăкскер çырни тăрăх ăслă-ăслă калаçу тума шут тынă. Чепуха ку. Логика тенине пачах курмастăп.

— Çапла пултăр, анчах 1477 çулта вилнĕ Дракула княçĕн историне илсен. — Ахаль те пысăк куçĕсем куç лупашкинчен кĕç-вĕç тухса ӳкеслех Иринăн. — 1931 çулта археологсем унăн вил тăприне уçнă та — мĕн тесе шутлатăр. Тупăк пуш-пушах пулнă. Ку миф мар-çке, çакна çирĕплетекен документсем те пур.

— Кам вара вăл сан Дракулу? — кăсăклананçи турĕ Эрбина куларах.

— Ним кулмалли те çук, Эрбина. Румынин пĕрремĕш королĕ пулнă вăл. Питĕ хаярскер. Тăваттăмĕш Влад тенĕ ăна престол çине ларсан. Пĕлетĕр-и, çичĕ çул хушши король пулнă хушăра вăл çĕр пин ытла çынна пĕр айăпсăр вĕлерттернĕ.

Ирина шăпланчĕ.

— Пулас историкпа тавлашма хĕнтерех, паллах, — терĕ Эрбина пусарах. — Çапах та урăх шухăш та калама пулать: тен, вăл Дракулăна пытарнă хыççăн чавса кăларса урăх çĕре тепĕр хут пытарнă-ха.

— Çук, Эрбина. Енчен те апла тунă пулсан мĕнле те пулин документ сыхланса юлĕччĕ. Вупăр пулнă вăл, унăн каçхи юнлă çул çӳревĕсем пирки пĕр-ик кĕнеке те тухнă. Вăт çапла.

— Уй-й, пĕтĕмлетрĕн те вара эсĕ, Ирина, — чăрр пăхрĕ ун çине Соня.

— Тепĕр тесен, хĕрсем, çитет сире тавлашса, — сехечĕ çине пăхса илчĕ Саша. — Пуçлаканĕ çеç пултăр — ниçтан лăпланма пĕлместĕр. Çакăнпа паян ытла та вăраха тăсăлнă планеркăна вĕçлер пулĕ. Кăмăлăр пулсан ку темăна ыран малалла тăсăпăр. Э-э?

— Улма ани çинче-и; — пĕлесшĕн пулчĕ Соня. — Çавă çеç çитменччĕ. Кăнтăрла та пулсан сехрене ан хăпартăр-ха.

— Ну-и, Соня... Мĕнле шутсăр хăравçă пултăн çак эсĕ. Каçпа тесен юрĕ-ха, кăнтăрла мĕн хăрамалли пур-ши тата?

— Юрĕ-çке, Эрбина, мĕн чĕрре кĕрен эсĕ? — чарчĕ ăна Ирина. — Калăн, вилнисен хушшинчен чĕрĕлсе тăрса чĕррисен юнне тĕппипех сăхса илекен вупăрсем çинчен илтсен хăвăн чĕрӳ пĕртте як! сикмерĕ пуль? Мĕн, тимĕртен тунă-им сана? Çапса пăрахсан та ĕненместĕп эс çавăн пекех паттăр тенине. Хĕр чĕриех тапать пуль кăкăрунта?

Ку сăмахсем Эрбинăна пĕрре те витереймерĕç курăнать. Пушшех урăхла, Ирина çине кăнн! тинкерчĕ те вăл ахăлтатса кулса ячĕ.

— Ай-ай, анне-е, вилеп кулса... Ай-ай... Ăçта-а... ăçта пулнă вăл вилнĕ çын чĕрĕлсе тăни? Ай, ан култар-ха, Ирина... Ха-ха-хах-ха!..

Эрбинăн кулли ытла та кăсăк: айлатса, тăпăртатса, пĕççине шарт çапса кулчĕ хĕр. Пĕр вăл кăлтăртатнине пăхса тăнипех кирек кам та кулса яма пултарать. Чăн та, каччăсем вăл чунтан ахăлтатнине пĕр тĕлĕнсе, пĕр киленсе сăнаса ларчĕç-ларчĕç те хăйсем те лăхлатма тапратрĕç.

— Ухмаха тухрĕç-и мĕн кусем? — хул пуççине сиктеркелерĕ шăпăрт ларакан Соня.

Ирина, ни кулин кулса яраймасăр, чарăлса кайнă куçĕсемпе хырăмĕсене йăвалакансем çине пăхса ларатчĕ. Унччен те пулмарĕ — шак-шак тутарчĕç кантăкран. Чалт! сикрĕ чӳрече енне çурăмпа ларакан Соня пӳлĕм варринелле. Хăй сиссе ĕлкĕрчĕ-ши — шари-и! çухăрса ячĕ. Шăнкăрт хытрĕç ыттисем.

— Мĕн пулнă? Кам унта? — каркăçсăр тĕттĕм кантăк еннелле кармашрĕ чи малтан хăйне алла илнĕ Саша. — Ним те курăнмасть. Çил вылять пуль...

— Çутăран тĕттĕмри ăçтан курăнтăр вăл? Сӳнтерем-и çутта? — сас пачĕ Ларионов.

— Ай, Петя-а, ан сӳнтер, — çатăрр çыпçăнчĕ каччă çумне Соня. — Эпĕ... эпĕ алă куртăм... çип-çинçе те шап-шурăскер...

— Мĕн сӳпĕлтететĕн эсĕ, Софья? Ху чĕтрене ернипе çынна та хăратма юрать тесе шутлатăн-им? — хытах каласа хучĕ Эрбина. — Тата шаккакан этемĕн ма алли пулмалла мар вара? Пуçĕпе шаккаймасть ĕнтĕ вăл.

— Тĕрĕсси тĕрĕс те, Эрбина, — сăмах хушрĕ чĕтрекен сассипе Ирина. — Анчах ыр шухăшлă этем тем тесен те çĕр варринче чӳречерен шаккаса çӳреместех. Атьăр, каяр луччĕ кунтан, атьсем. Ман темме ăш вăркать...

Вĕсем пиллĕкĕш те ытлашши сăмах вакласа тăмасăрах «хĕрлĕ кĕтес» тесе ят панă пӳлĕмрен йăпшăнса тухрĕç те вăрăмах мар коридоралла тухакан икĕ алăкран кĕрсе çухалчĕç: хĕрсем хăйсен пӳлĕмне, йĕкĕтсем хăйсенне.

 

* * *

Шăкăрт-шăкăрт, шăк-шак тутарса Соня пиçĕ хулăсенчен çыхнă карçинккана çĕр улми хыççăн çĕр улми пăрахать. Чĕнмесĕр ĕçлет-ха вăл паян. Çавăнпах-и, тен, пуринчен те малта пыраççĕ вĕсем. Виçĕ хĕр пĕр йăран çинче: Ирина, Соня тата Фея. Фейăпа Ирина çĕр улмине пĕр çатана пухаççĕ. Соня пĕчченех тăрмашать. Унпа мăшăрлă ĕçлекен Эрбинăна бригадира суйланăранпа çакнашкал пĕччен карçинкка сĕтĕрме чылай тиврĕ-ха Соньăна. Çапах аптрамать хĕр. Пилĕкĕ авăнса анас пек сăрăлтатать пулин те лăш курмасăр ĕçлет.

Вунă-вун икĕ йăран урлă пĕрлешӳллĕ хуçалăхра вăй хуракансем тăрмашаççĕ. Шутсăр правур вара хăйсем. Йăран тăрăх паранкă пуçтарнă пек те мар, пĕшкĕнсе чупмалли кросри евĕр йăрăлтатаççĕ. Хăйсене шефа илнисенчен чылай аякраччĕ ĕнтĕ, акă халĕ хăваласа та çитрĕç. Тăп-тулли кузовлă машина ял еннелле пăрăнсан кухвайккă тăхăннă пĕр хĕрарăмĕ ушкăнран уйрăлчĕ те студентсем патне çул тытрĕ.

— И-и, хĕрĕм, пĕчченех тапаланатăн-и çакăн пысăкăш çатанпа? — тенине илтсен çеç Соня пуçне çĕклесе пăхрĕ.

Те пĕр хĕрĕх пиллĕксенчен иртнĕ вара вăл, е, тен, иртеймен те пуль. Ялти хĕрарăма сăн-сăпат тăрăх çул виçине тĕрĕс пама пулать-и вара?

— Йывăрах марччĕ-ха, — тавăрчĕ Соня йăл кулса. — Виççĕн кăна пулин те ыттисенчен иртсе кайнă вăн.

— Атя хам та пулăшам кăштах, — хĕр килĕшессе кĕтсе тăмасăрах паранкăсене карçинккана пăрахма пикенчĕ хĕрарăм.

— Эсир капла та ывăннă ĕнтĕ, ларса канăр луччĕ, — аванмарланчĕ Соня.

— Э-э, апла мар-ха, хĕрĕм. Эсир, студентсем, вăн вĕренĕве пăрахсах пулăшма килнĕ те, пирĕн вара канса ларас-и? — хирĕçлерĕ хайхи инке пăрчăкан пек çивĕччĕн улма пуçтарнă май.

Нимĕн тавăрса калама та пĕлмерĕ Соня. Шăпăртах ĕçлерĕç пĕр кана.

— Ял вĕçĕнчи икĕ çурта пĕрлештерсе янтăланă общежитире вырнаçтарнă терĕç-и сире? — ыйтрĕ кăштахран пулăшма килни. — Ма пĕрех хут хваттерсем тăрăх салатман-ши?

— Мĕн тесе çынна чăрмантарас? Юсавлах-çке общежитийĕ, — хăлхине чанках тăратрĕ хĕр, тӳрех ĕнерхи сехре хăппиллĕ каç куçĕ умне тухса тăчĕ.

— Ял вĕçĕнче пит шанчăклах мар теп-çке. Юсавли юсавлах пуль те... — калас тенине вĕçне çитермерĕ хĕрарăм.

Соня тĕпчевлĕн тинкерчĕ ун çине. Кухвайкăллин аллисем çеç васкавлăн вылярĕç.

— Ма ун пек калатăр?

Лешĕ пуçне çĕклерĕ те хĕре куçран пăхрĕ, вара ыттисем илтесрен сыхланнăн çурма саспа çапла каларĕ:

— Эсĕ, хĕрĕм, вĕреннĕ çын пулан та-ха. Ĕненместĕр ĕнтĕ эсир ун пеккисене. Çапах та калам: çĕрлесерен тахçан çав икĕ пӳртрен пĕринче пурăннă кил хуçийĕ унта килкелесе çӳрет теççĕ халăхра.

— Хуçи-и? Халь ăçта пурăнать вара вăл? — тӳрех нимĕн те ăнланаймарĕ Соня.

Инке васкавлăн сăхсăхса илчĕ те:

— Вилнĕ хыççăн этем тени ăçта пурăнтăр ĕнтĕ? Виçĕм çулах ял масарĕ çинче канлĕх тупнă вăл старик, — терĕ темрен шикленнĕ саспа.

Татах ыйтасшăнччĕ Соня, анчах хĕрарăм машина кĕрлевне илтсе каялла çаврăнса пăхрĕ те:

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн