Электронлă вулавăш

 

* * *

Иртнĕ каç кăшт тăванлатрĕ-ши вĕсене — каллех пиллĕкĕн пухăнчĕç пĕр тĕле. Хальхинче «хĕрлĕ кĕтесре» мар, коридорта çеç. Соня хайхи хĕрарăм çинчен каласа пама тесе Иринăна тытса чарчĕ те, таçтан муртан Эрбина пырса тухрĕ. Тем самантран Петьăпа Саша çыпçăнчĕç ушкăна. Пиллĕкĕшĕнчен Ирина çеç урăх факультетран, историк вăл. Ыттисем — филологсем. Пĕр тапхăр çăвар карсах итлерĕç Соньăн калавне. “Ну-тăк, ну”, — текелерĕç хушăран. Юлашкинчен Эрбина аллине лаш сулчĕ те:

— Ну, София, тĕлĕнтеретĕн-тĕк тĕлĕнтеретĕн вара. Темле тăхлачă сана халап каласа кăтартнă та, эсĕ ĕненсе лартнă. Во парать пулас учительница! — тесе хучĕ.

Кăмăлсăррăн пăхса илчĕ ун çине Ирина.

— Çапах та, Эрбина, шутласан темĕн пур вĕт кунта, — терĕ кăштахран. — Ялан алла сулнипе кăна та мар ĕнтĕ.

— Ман та ĕненсех пĕтерес килмест-ха кăна, — тутине пăркаларĕ Ларионов. — Ĕнер чӳречерен такам та пырса шаккама пултарнă. Студентсене кунта вырнаçтарнине ялта пурте пĕлеççĕ-çке-ха.

— Вĕсем хушшинче чипер хĕрсем нумай иккенне те пĕлеççĕ... — хушса хучĕ куларах Саша. — Çавăнпа та пăлхав çĕклеме сăлтав çук тесе каласшăн эпĕ. Пит çине тăратăр пулсан паян ятарлă сыхлав каçĕ ирттерме те пултаратпăр. Ну, мĕнле пек. Анчах хавшак чĕреллисем çемçе вырăн çинчех паппа тусан аван пулмалла. Килĕшрĕмĕр-и?

Вĕсем планерка хыççăн “хĕрлĕ кĕтесре” тĕл пулма калаçса татăлчĕç.

Кĕтнĕ чух вăхăт ытла та тимĕр шапалла шăвать-çке. Планерка хыççăн çур çĕр çитессе кĕтсе ларса халтан кайрĕ пилĕк студент. “Мĕн туса ларатăр эсир кунта. Отбой тахçанах пулнă”, — тесе Николай Максимович преподаватель темиçе хут та кĕрсе пăхрĕ вĕсем патне. Лешсем юриех ĕçлĕ курăнма тăрăшрĕç — хаçат кăларатпăр тесе тек-текех ручкă-кăранташпа аппаланчĕç. Кайран çӳр çĕр çитесси çур сехете яхăн юлсан çывăрма выртрĕ пулас Шахов — урăх кĕмерĕ пӳлĕме.

Кашнийĕн чĕри васкаса тапрĕ ахăр. Пĕри пĕр сăмах чĕнмесĕр харпăр хăй шухăшĕпе сĕмленчĕ пулин те ăс-тăн клеткисем вĕсем кунта мĕн тума пухăннине аса илтерсех тăчĕç ĕнтĕ. Хаваслă калаçăвăн йĕрри-палли те юлмарĕ. Кăранташ урайне шакăрт! туса ӳкни те лăпкăлăх кайăкне йăваран хӳтернĕ пулĕччĕ çак самантра. Эрбина теплерен “кăх-хăм!” терĕ те, Соня хут пек шурса кайрĕ.

— Тьху, Эрбина, мĕскерле аслати пек кĕмсĕртетсе лармалла у сан ялан, — терĕ вăл Ирина çумнерех куçса ларса.

— Хăран пулсан ма килтĕн çак? — тӳрре тухрĕ Эрбина. — Эп ак чӳрече кутĕнчех ларап, нях та çук.

— Пĕртте хăрамастăп тесе ан кала-ха ĕнтĕ, — калаçăва хутшăнчĕ Ирина. — кăшт та пулин пĕрех çӳçентерет.

— Шăпăрт, хĕрсем, — аллине çĕклерĕ çак самантра Петя, — шăп та лăп вуниккĕ. Тухатмăшсем леш тĕнчерен тухрĕç тейĕпĕр. Килеççĕ тет халь пирĕн паталла утса...

— Пе-етя-я... — йăпăр-япăр ун çумне куçса ларчĕ Соня. — Ан хăрат-ха, тархасшăн. Капла та ăш-чик веç пăрланса ларчĕ пулмалла.

Ахăл-ахăл кулса ячĕ Эрбина. Кăлин тинкерчĕç ун çине ыттисем.

— Ну, София-я... Ха-ха-хах!.. Сана хăратмалла кăна-мĕн ялан... Аха-ах-ха... Каччăна епле çатăрласа тытрĕ вăл... Ну, ка-адр...

— Эрбина, маххă памастăн вара. Сана чултан тунă пуль, — тĕлĕннине пытармарĕ Соня. — Çак самантра мĕнле-е..

Каласа пĕтереймерĕ хĕр, калас сăмахĕ чĕлхе çинчех тăрса юлчĕ. Куçĕ чарăлса-чарăлса пычĕ, çăварĕ карăлчĕ, сасси тухмарĕ. Тĕлĕнсе те çухалса кайнă юлташĕсем чӳрече енне мар, алчăраса ларакан Соня çинелле пăхрĕç. Çавна пулах тантăшĕ мĕншĕн тăруках минресе ӳкнине чухлаймарĕç.

— Унта-а-а... — кăкăр тĕпĕнчен аран-аран хĕсĕнсе тухрĕ çурма сасă.

Соня аллипе тĕлленĕ çĕре тинкерчĕç пурте — хуп-хура чӳрече куçĕсĕр пуçне нимĕн те курмарĕç.

— Соня, сан галлюцинаци пуль, ейпух. Ним те çук-çке унта, — чанкăлтатма пикенчĕ кулма чарăннă Эрбина.

Соньăн пичĕ кăваккăн шурă пулса кайнă. Юри тума çуках ĕнтĕ çакна. Чĕтренсе илчĕ те хĕр çумра ларакан Ирина çумне тĕршĕнсе макăрса ячĕ.

— Мĕншĕн эпĕ çеç куратăп ăна?.. Мĕн, эпĕ вилессине пĕлтерет-и ку?..

— Мĕнлерех вăл? — кăсăкланчĕ Саша.

— Шурă вăл, шап-шурă. Чĕрĕ çын ун тĕслĕ пулмасть. Куçĕ йăлтăр-ялтăрччĕ. Кушакăнни пекрех... Ой, пĕлместĕп тек, пуç веç арпашса кайрĕ.

— Чĕрĕ çын ун тĕслĕ пулмасть тен те-ха, Соня, ху тата хут пекех, пĕрре пăхнипе ниçтан та чĕрĕ теме май çук, — çаплах мĕн пулса иртнине шӳт вырăнне хурать пулас Эрбина. — Куçна курăнни арçын-и е хĕрарăмччĕ-и?

— Сухалĕ пур пек астăватăп... Арçын пуль, — ĕсĕкле-ĕсĕкле каларĕ Соня.

Лăплантарчĕç ăна, йăпатрĕç, хĕр вара çаплах чĕтренсе макăрма чарăнмарĕ.

— Атăр-ха, каяр кунтан, — терĕ юлашкинчен Саша, — Соньăна чирлеттерсе ярăпăр тата.

Вĕсем пӳлĕмрен пĕр сас-чӳсĕр тухнă самантра вуниккĕ иртни вунă минутчĕ.

 

* * *

Çак пăтрашуллă каç хыççăн куçа курăнакан кĕлеткесем пирки пĕр кана калаçма пăрахрĕç. Кĕт-ха ыррине — ытти студенткăсем илтсен сехрисем хăпса тухĕç. Соньăна вара пулса иртни хыççăн хăшĕ ĕненчĕ, хăшĕ çук. Уйрăмах Эрбина каппайланчĕ.

— Шанса пĕтер-ха ăна. Хăранипе куçа темĕн те курăнма пултарать, — текелерĕ вăл. – Вилнĕ çын чĕрĕлсе тăнă тени чуххăм сăмах çеç пулнине ученăйсем тахçанах ĕнентернĕ.

— Ку теори тĕлĕшпе пăхсан çапла, — хирĕçлекелерĕ ăна малтан Ирина. – Практикăра вара пачах урăхла тĕслĕхсем тĕл пулаççĕ-çке. Е пурнăçăн, çут çанталăкăн этем нихçан та пĕлме пултарайман вăрттăнлăхсем çук тесе шутлатăн-и эс? Çын вара ĕмĕртен ĕмĕре çав пуç ватмăшсен тупсăмне пĕлес тесе ăнтăлать.

Кайран, тантăшĕ пĕрех хăйĕн сăмахĕнчен чакманнипе, аллине сулчĕ Ирина. Чăнах та, хăй куçĕпе курмасăр, аллипе хыпаласа пăхмасăр та ĕненес çук-тăр ку Эрбина. Тата ĕнентерме кирлех-ши? Тен, вĕсем йăнăшаççĕ?

Çав кун Эрбинăсен бригади пит хастар пулчĕ. Ушкăнри кашни студент пуçне тонна çурă ытла çĕрулми пуçтарса пахча-çимĕç хуралтине ăсатрĕç. Кун вĕçлениччен шӳт-кулă вĕсен ушкăнĕнчен кая пĕлмерĕ. Каçхине тата çанталăкĕ сасартăках çуллахи пек ăшăтса пăрахнă пирки (карчăк ăшши çитрĕ пулас), ташă каçĕ те йĕркелерĕç. Вунпĕр сехетченех ташлама ирĕк пачĕç аслисем. Эх, савăнчĕç те вара! Чăваш ташшинче те ура хуçрĕç, ют çĕр-шыв юррисемпе те пăркаланчĕç, вырăс çемми майăн та çаврăнчĕç. Ташласа ывăнсан çеç аса илчĕ Эрбина — паянхи ĕçлев кунне пĕтĕмлетмен. Цифрăсем çырса тултарнă тетрадьне пӳлĕмрен хăвăртрах кĕрсе илчĕ те “хĕрлĕ кĕтесе” вĕçтере пачĕ.

Ывăннă пуçĕ йĕркеллĕ ĕçлеменнипе тарăхсах çитрĕ Эрбина. Тăтăшах вăрăм цифрăсем хушшинче пăтрашăна-пăтрашăна кайрĕ вăл. “Эх, çав калькулятор çукки... Филолог филологах çав ĕнтĕ. Шкулта вĕрентнĕ ансат математика шутлавĕсене те манса кайнă ав”, — хăйпе хăй пуплесе ларчĕ вăл, çĕнĕрен те çĕнĕ вариантсемпе шутласа пăхнă май. Сехет пăхса илчĕ — кĕçех вуниккĕ çитет. “Ну, ыран çынпа пĕрле тăраймастăп иккен”, — кулянчĕ Эрбина. Татах муталанчĕ-муталанчĕ те, чи малтан шутласа кăларнă цифрăна курсан хĕпĕртесе ӳкрĕ. Икĕ хут пĕр пек йăнăшма çуках ĕнтĕ! Апла вара вĕсен бригадинчи кашни студент паян пĕр тонна та ултçĕр çитмĕл сакăр килограмм çĕрулми пухнă пулса тухать-и? “Ну, маттурсем, ну, молодецăсем...” — хавхаланчĕ бригадир. Тепĕр хут йĕрлесе тухрĕ, пĕтĕмпех тĕрĕс шутланă пек. Эппин Эрбинăсен бригади паян пĕрремĕш вырăнта. “Ыранхи линейкăра вĕсене хам ятран та мухтас-ха”, — шут тытрĕ хĕр. Çавăнтах пуçĕнче ăшă-ăшă сăмахсем шырама тапратрĕ. Кун пек чухне çывăрас килет-и вара? Чи пысăк премине паян алран вĕçертмерĕç пулать те иккен. Таса хут илем-ха тесе чӳрече тĕлĕнчи пысăках мар шкап патне пычĕ те Эрбина, чӳрече яриех уçă иккенне курсан шăнкăрт хытрĕ. “Тин çеç хупăччĕ-çке, кам уçнă ара кăна?” — тесе хупма тăчĕ çеç, кантăк ялтравĕ çинче темĕн шурă япала курăнса кайнăран варт! çаврăнчĕ хыçалалла. Пĕр-ик утасрах ватă старик тăрать. Шап-шурă тăхăннăскер. Электричество çути унăн тумтирĕ витĕр те, хăйĕн урлă та янкăрах тухать пек. Мĕншĕн апла — кăна Эрбина чухлаймарĕ-ха.

— Эс... Эсир... сире кам кирлĕччĕ? — пуçĕнче шухăш тĕлли-паллисĕр çаврăнма тытăннипе хăй мĕн калаçнине те ăнланса юлаймарĕ Эрбина.

Старик çаплах тӳлек пăхса тăчĕ. “Куçĕсем, чăнах та, симĕс вара”, — шутласа илчĕ Эрбина. Çапла шутларĕ те хăраса ӳкрĕ — Соня калани халь ма аса килчĕ-ха? Йĕпе çине сапа тенĕн татах тепĕр япала асăрхарĕ хĕр — ват çыннăн ĕмĕлки çук-мĕн. Çавăнпа çутă ун витĕрех тухса кайнăн туйăнать. Нивушлĕ? Çук, пулма пултараймасть! Сехĕрленсе ӳкрĕ Эрбина, ăс-тăнĕ ĕçлеме пăрахрĕ тейĕн. Тупата, халех пуçна касатпăр тесен те пĕр сăмахсăрах каска çине хурса парать пуль пуçне. Пĕр авăк тăчĕ çапла минкĕресе. Унтан сасартăк ăнĕ каялла таврăннă пек пулчĕ те вăйĕ тĕппипех çухалманнине туйса илчĕ хĕр. “Мĕн анраса тăрап çак?” — çиçрĕ вара пуçĕнче шухăш.

— Э-эсир калаçмастăр пулсан, эпĕ ка-а-ятăп, — лаплаттарса хучĕ Эрбина.

— Мана пĕччен йывăр, Эрнисса. Ан кай, атя манпа...

Витĕр курăнакан кĕлеткен сăмахĕсем пулчĕç кусем. Ăнланаймарĕ хĕр малтанах — таçтан урăх çĕртен илтĕнчĕ пек сасă, калаçасса вара старик калаçать. Тата мĕнле Эрнисса? Кам вăл? Эрбинăн кукамăшĕ Эрнисса ятлă-ха, анчах ăна мĕншĕн аса илмелле кунта.

— Эп Эрнисса мар. Йăнăшатăр эсир, асатте. Ман каймалла, пăрăнăр çул çинчен, — терĕ те Эрбина вырăнтан хускалма тăчĕ.

Анчах темшĕн пĕр утăм та ярса пусаймарĕ. Витĕр курăнакан аллине çĕклерĕ те ват çын:

— Çук, Эрнисса, хальхинче ямастăп сана ниçта та. Тахçан алăран вĕçертрĕм, пĕрле пулаймарăм. Ун вырăнне халь ĕмĕрсен-ĕмĕрнех пирĕн чунсем пĕрлешĕç, — терĕ. — Хăçантанпа шыратăп эпĕ сана, пĕлесчĕ сан, Эрнисса. Вилнĕренпех манăн чунăм леш тĕнчере канлĕх тупаймасть. Турă умĕнчи мăшăрăм-çке эсĕ манăн. Иксĕмĕр венчет тунине пăхмасăрах аçу-аннӳ урăххине качча панăранпа та курман сана, пĕрех пĕртте улшăнман ав эсĕ. Ĕлĕкхинчен те хитре. Килсем, Эрнисса, ман пата е мантăн-и хăв тахçан савнă Микулана?

Турăçăм! Мĕн илтет Эрбина. Ăна урăххи вырăнне йышăнаççĕ-çке кунта (йышăнаканни чăнах та пур пулсан-ха!). Ялти ватă çынсем хăйне кукамăшĕ тĕслех тесе каланине илтмен мар-ха Эрбина, çапах ĕç-пуç кун пекех çаврăнса каясса ĕмĕрне те шутламан. Халь илме килнĕ вăн. Ăçта-ха тата? “Леш тĕнчене-и?” Шур тумлă кĕлетке хăй патнерех çывхарнине курсан Эрбинăн куçĕ хуралса килчĕ. Сывлăш пĕтнĕ пек пулчĕ те, антăхса кайнă хĕр таçти хăяматалла пĕлĕтрен ӳкнĕ чух пулакан туйăмсем хăйне пуçĕпех çавăрса илнине сисрĕ. Малалли пĕтĕмпех вăл сывлама чарăнсан пулса иртрĕ.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн