Тунтикун пӗрремӗш хут судра пултӑм, унччен хам пурнӑҫра вӑл кантурпа ҫыхӑнма тивменччӗ-ха. Хальхинче те хамӑн ӗҫпе мар, Илле Ивановӑн судне ҫул тытрӑм.

Муркаш сучӗ пӗр енчен ман кӑмӑла кайрӗ — тунтикун эп кая юлса ҫитрӗм, ҫавӑнпа та ларӑвӑн пӗрремӗш пайне кӗреймерӗм. Ҫавах та кантур алӑкне сыхлакансем пӗр-пӗринпе чӑвашла калаҫни, суда килекенсемпе чӑрсӑррӑн тытманни ман кӑмӑла тивӗҫтерчӗ. Тунтикун эп паспорт чиксе кайсаччӗ, анчах вӗсем ун чухне ыйтмарӗҫ, ман сумккасене тӗрӗсленипе ҫеҫ ҫырлахрӗҫ (юнкун паспорта манса кайнӑччӗ, анчах унсӑр та кӗртрӗҫ). Ухтарасса вара лайӑхах ухтарчӗҫ-ха: пур кӗсьесене уҫса кӑтарттарчӗҫ, йӑлт тӗрӗслерӗҫ. Ӗҫӗ ҫавнашкал — хирӗҫлес шухӑш ҫук.

Хӑй сучӗ вара унран мӗн кӗтнине тивӗҫтермерӗ мана. Эп, паллах, унччен суд таврашне киносенчен кӑна пӗлетӗп. «Форс-мажоры» телесериал та ман кӑмӑла каять. Вӗсенче, паллах, анӑҫри патшалӑхсен суд системине сӑнласа кӑтартнӑ. Кунта вара пирӗн патшалах системин ӗҫне курма тиврӗ.

Судра пӗр хӳтӗлев енӗ кӑна тӑрмашни курӑнчӗ. Прокурор хӑйӗн ӗҫне ытла та ячӗшӗн туса пынӑ пек туйӑнчӗ. Тунтикунхи ларура та сӑмахран, хӑш-пӗр вӑл панӑ ыйтусен хуравӗ ытларах хӳтӗлев енӗ майлӑ пулса тухрӗ. Унашкал самантра ыйту паманни панинчен лайӑхрах пуль.

Тепӗр енчен суд ытла та айӑплакан майла пулни мана тӗлӗнтерчӗ. Чӑннипе, тен, апла та мар пулӗ, анчах мана ҫапла туйӑнчӗ. Хӑш-пӗр ыйтусене татса панӑ чухне те тӳре ытларах айӑплакан енне тӑрать. Ку та мар, хӑш чухне вӑл прокурор хирӗҫлемесен те хӳтӗлевҫӗсен енӗпе килӗшесшӗн пулмарӗ. Пӗр-пӗр кӑткӑс лару-тӑру пуҫлансанах шухашламашкӑн тӑхтав илни те суд айӑплакан майлӑ пулнине кӑтартрӗ. Тӳре хӑҫан таврӑнассине те прокурорпа пӗлме май пурччӗ (юнкун, сӑмахран) — вӑл таврӑнчӗ пулсан тӳре те пӗр-ик минутран таврӑнмалли лайӑх туйӑнатчӗ.

Пирӗн суд системи ҫавнашкал пулни мана чӑн та пӑшӑрхантарчӗ. Тӳре-шара патшалӑхра йӗрке пулмалли пирки сӑмахлать пулсан та хӑйсен хушшинче унашкалли ҫук пулсан ахаль ҫынсем епле йӗркеллӗ пулмалла-ха? Ман шутпа патшалӑха пысӑк сиене шӑп та лӑп ҫакӑнпа тӑваҫҫӗ те. Суд патшалӑх интересӗсене мар, уйрӑм ҫынӑннисене (хальхи вӑхӑтра влаҫ тытӑмне лекнисене) хӳтӗленӗ пек пулса тухать. Кунашкал судсем пулсан чӑн та вӗсемпе ҫыхланманни паха.

Лента.ру пӗрре суд системи ҫинчен ҫырсаччӗ: http://lenta.ru/articles/2012/11/06/pravo/ . Кунта вара ҫав статьяри тӗслӗхсем пурнӑҫпа чӑн пулнине хам куҫпа куртӑм теме пулать.