Авалхине аса илсессĕн...

Аркадий Ĕçхĕл | Сăвă | 1945 | вăрçă | вырăссем | чăвашсем | 3 302


Тискер фашист таптасшăн пулчĕ

Мĕнпур пек чĕрĕ пурнăçа.

Унăн çулне картларĕ, пӳлчĕ

Пирĕн мухтавлă Улăп-çар.

 

Авалхине аса илсессĕн —

Кун пек вăл пулнă пĕрре мар...

Çичĕ ютран тăшман килсессĕн,

Пур халăх пирĕн тăнă кар!

 

Тапăнакан сахал-и пулнă

Авалтанпа тăван çĕре?!.

Юнпа-тарпа-çке халăх çунă

Хăй утса тухнă çул-йĕре.

 

Ĕмĕртенпех эпир утатпăр

Тăван вырăссемпе пĕрле.

Руç йыхăрсан, тăрса тухатпăр

Хĕрӳллĕ çапăçу хирне.

 

Хаяр Иван патша васкавлăн

Пуçтарнă чух вырăс çарне,

Эпир те, чăвашсем, хускалнă

Хӳтĕлемешкĕн Русь çĕрне.

 

Тискер вăр-хурахла Ливони,

Хальхи ултавлă пруссаксен

Ылханлă авалхи тăванĕ,

Ун чух та ют çĕре ăмсаннă,

Юнланнă сăмсине чиксе...

 

Çав йытă-рыцарь йăхне хирĕç

Чăваш та вырăспа пĕрле

Тăван çĕршывшăн тăнă çирĕп,

Ливонсене тинĕселле

Хирсе пăрахнă месерле.

 

Чăвашсене унтан куратпăр

Пожарскин ополченинче.

Эпир çарсем валли пухатпăр

Тырпул та çимĕç ялсенче.

 

Çак авалхи таса йăла вăл

Ӳссе çĕкленчĕ çирĕпрех,

Вăл пулчĕ туслăхăн ялавĕ

Хальхи хĕвеллĕ ирĕкре.

 

Танксен колоннисем çуралчĕç

Мухтавлă Минин йăлипе.

Самолетсем те çунатланчĕç

Таса тăванлăх хурçипе.

 

Хăватлă тупăсем шăранчĕç,

Çуралчĕç бронепоездсем.

Вĕсем пурте фронта ăсанчĕç,

Хаяр вут-çулăм сирпĕтсе.

 

Пыратпăр ĕмĕр хыççăн ĕмĕр

Историн аслă çулĕпе

Пĕр ĕмĕт тытнă тăвансемĕр

Пĕрле вырăс халăхĕпе.

 

Петĕр патша Европăна

Касма тăрсассăн чӳрече,

Эпир тăман пăхса кăна.

Тăван çĕршывăн ĕçĕнче

Ĕçленĕ — хамăр мĕн пултарнă, —

Карап тума юман турттарнă.

Пирĕн юман çирĕппине

Çавăн чухнех тăшмансене

Ĕмĕрлĕхе эпир туйтарнă.

 

Питĕр хулипеле Кронштадтăн

Чул никĕсне хывнă чухне

Эпир ĕçленĕ, тар юхтарнă,

Ӳстернĕ Руçăн тĕрекне.

 

Çăмăл пулман. Поэт каланă:

«Сулмаклă мăлатук çапсан,

Черченкĕ кĕленче саланнă,

Çут хĕç туптаннă хурçăран»1.

Çапла эпир те аталаннă,

Пире нимскер те хуçайман!

 

Питĕр хули! Ун пысăк чапĕ

Тĕнчипелех кĕç янăрать.

Вăл пулчĕ ирĕклĕх вучахĕ,

Вăл халĕ — аслă Ленинград.

 

Асăнмалли нумай-ха пирĕн:

Эпир «çичçуллăх вăрçăра»

Вырăссемпе тăрса карах,

Нимĕçсене аркатнă вирлĕн.

Каппайчăк Фридрих та аран

Тарса пытаннă. Çав гиена

Кăтартнă çурăмне кăна.

Эпир ун чух та пырса кĕнĕ

Ылханлă тĕксĕм Берлина.

 

Хĕçпе килен — хĕçрен пĕтетĕн, —

Ку вăл — мĕн ĕмĕрхи закон.

Çавнах туяннă-çке черетлĕ

«Тĕнче хуçи» Наполеон.

 

Çав вăрçăра та пирĕн халăх

Кăтартнă хăйĕн тивĕçне.

Хăварнă ĕмĕр асăнмалăх

Пирĕннисем ячĕсене.

 

Вĕсем çинчен паян та пирĕн

Мухтавлă юрă юрланать.

Бородино вĕри уй-хирĕ

Çав юрăра-çке курăнать.

 

«Бородино — аслă уй2;

Аслă уйра юрлама

Пырса тăнă паттăрсем —

Мăн çăварлă тупăсем;

 

Çĕр чĕтретсе юрлаççĕ,

Курма пынă ют ялсем

Ура хуçса ташлаççĕ,

Ташла-ташла вилеççĕ...»

 

Çак авалхи таса йăла вăл

Ӳссе çĕкленчĕ çирĕпрех.

Вăл пулчĕ туслăхăн ялавĕ

Хальхи хĕвеллĕ ирĕкре.

 

Çапла телейлĕ пурăнатпăр

Эпир вырăссемпе пĕрле.

Шалти ылханлă тăшмана та

Тĕп турăмăр Октябрьте.

 

Ыр чунлă вырăс — аслă халăх,

Вăл пин тус яланлăхах.

Çĕклерĕ ĕмĕр савăнмалăх

Пур тус-тăванлă халăха.

 

Çутă хĕвел пулман пулсассăн,

Сарăлас çук сарă чечек.

Эпир, çав тус çăлман пулсассăн,

Пулас та çук çак çĕр çинче.

 

Çӳлте çут çăлтăр çунмасассăн,

Çĕрле тупаймăн тĕрĕс çул.

Эпир, çав тус пулман пулсассăн,

Çакă юрра та юрлас çук.

 
1 А. С. Пушкин, «Полтава».
2 Чăваш халăхĕ 1812 çулхи вăрçă çинчен хунă юрă

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: