Çав-çав çĕрте, çав çĕрте

Илле Тăхти | Сăвă | 1933 | 5 489


Çав-çав çĕрте, çав çĕрте

Тиек йытти тил тытать,

Тил тытсан та юраймасть —

Эпир ăçтан юрăпăр?

 

Çав-çав çĕрте, çав çĕрте

Пуп кушакĕ пул тытать,

Пул тытсан та юраймасть —

Эпир ăçтан юрăпăр?

Çав-çав çĕрте, çав çĕрте

Ула кушак — мыскараç,

Пăр-рис, пăр-рис! тесен те

Çапах тарма шутламасть

Аллисене чарать те

Армак-чармак чавалать;

Шурă хута хуратса,

Кукăр-макăр чăрмалать.

 

Асаймăçа-карчăка,

Çветтуй юмăç-вĕрӳçе,

Кăтра пупа асăнса,

Çак юмаха çырас пуль.

 

Çав-çав çĕрте, çав çĕрте

Хура вăрман леш енче,

Хура халăх хушшинче

Пуп таврашĕ пурнать, тет.

 

Кун таврăннă майĕпе

Çавă хура халăхăн

Кăтиклесе чăхăсем

Çмарта тума пуçласан,

Савăнаç, тет, пуп тавраш.

Киккирики автансем,

Хăпартланса авăтма

Хытăраххăн пуçласан,

Хĕпĕртет, тет, пуп этем.

 

Вĕсен шухăш çапла, тет:

«Лапăстатса чăпар чăх

Йăва çине ухать те

Пире валли çăмарта

Туса хурать çимелли».

 

Çав-çав çĕрте, çав çĕрте

Пуп таврашĕ-тияккăн,

Калăм кунĕ çитсессĕн,

Тырă-пулă акнă пек,

Вăрлăх пурки çакаç, тет:

Сĕрен йăли тунă пек,

Çуркуннепе килĕрен,

Пусахласа çынсенчен

Çмарта пухса çӳреç, тет.

 

Кам та пулин пупсене

Çăмартасем памасан,

Çавă пупсем çилленсе,

Сиввĕн пăхса каяç, тет.

Пуп мучисем-тияккăн

Çмарта паман çынсене

(Сĕрен йăли майĕпе):

«Ашшин-ывăль ячĕпе,

Чăххи кучĕ çĕлентĕр,

Автан сасси тытăнтăр» -

Тесе, кĕлĕ кĕлтуса,

Вĕрсе сурса каяç, тет.

 

Çав-çав çĕрте, çав çĕрте

Ыраш улăм хĕлĕпе

Çуркуннепе пăтратни —

Тăвар шывпе çавăрни

Çикелесе ĕнесем

Аран-аран, машлатса

Пăруласа парсассăн,

Çавă çĕрти арăмсем

Шур сĕт сума пуçлаç, тет.

Мăкки-макки макăран

Пăрусене ăш шывпа,

Сĕтпе хушса параç, тет.

 

Хĕссе-пĕссе шур сĕте

Чашăк-чашăк пуçтарса,

Пĕрер чĕрес йӳçетсе,

Çăмах яшки шуратса,

Пăртак çиме уйрана

Çав арăмсем уçлаç, тет.

 

Улттă-çиччĕ уçланă

Усламçуран сарă çу

Вучах çинче шăратса,

Пĕчĕк чашăк пухаç, тет.

 

Хайхи-майхи пупĕсем,

Урам тăрăх карăнса,

Уй чӳк тунă йăла пек —

Çупа кĕрпе пуçтарса,

Килрен киле çӳреç, тет.

 

Кĕрпе-çăва панăшăн

Çав-çав çĕрти çынсене

Çăтмак пырлă пуп этем,

Хĕреслесе пиллесе,

Кармак-чармак аллипе

Чуппа тума хушаç, тет.

 

Çав-çав çĕрти арăмсем

Хăшĕ-пĕри пупсене

Сарă çуне памасан,

Выçă пупсем çилленсе,

Уй чӳк тунă йĕркипе,

Тур амăшне асăнса:

«Пире сар çу паманшăн

Ĕни çилли шыçăнтăр;

Мăкки-макки пăрушĕ

Пăявĕпе пăвăнтăр,

Çырлах турă», — тееç, тет.

 

Хăшĕ-пĕри кĕрпине

Пĕр чĕптĕм те памасан,

Шыçмак пупсем, уншăн та

Çĕлен пекех çилленсе,

Кĕсре пекех шăмарса:

«Пире кĕрпе паманшăн

Ылхан çиттĕр тур умне —

Çакă çыннăн пăрине

Тислĕк ани çийĕнче

Пусса лартăр вутпуççи;

Унăн урпа анине

Çичĕ çĕртен çич шырлан

Çурса кайтăр çурхи шыв», —

Тесе тухса утаç, тет.

 

Хура çĕрти хурлăха

Çак тĕнчере тӳсмешкĕн

Сӳлешекен пупсене,

Ун вырăнне пĕлĕтре

Рай пахчине кĕртĕпĕр

Тесе врентен пупсене

Çак юмаха вуласа

Кăтартмашкăн çыртăмăр.

 

Вăрăм çӳçлĕ юмăçсем,

Кăтра пуçлă пуп этем,

Шыçмак хырăм аттесем!

Килемисем-матушки,

Пуп хĕрĕсем-пикесем,

Эпĕ çырнă юмаха

Начар тесе ан калăр.

Сирĕн ырă кăмăла

Çак юмахри шырлăха

Тепĕр чухне сӳрĕпĕр.

 

Пуп чĕпписем-ыттисем,

Пуп кĕрӳшĕ-таврашĕ,

Лапсăртатса, пуп хыççăн

Сăмса шăлса çӳрекен,

Чан çапакан кустирек,

Çурта хуçи староста,

Халĕ сирĕн кăмăла

Савса сăвă çырманшăн,

Ӳпкелесе ан юлăр,

Пĕррелĕхе ан ятлăр.

Тепĕр чухне чухлăпăр —

Сире катăк тумăпăр.

 

Пуппа пĕрле сăрасем

Çăра туса ĕçекен,

Мухмăр пуçпа пуппала,

Пуп тутине çыпăçса,

Ыталанса, ял явса

Пупа чуппа тăвакан

Пуп хăйматлăх-хăямат,

Эсир мана çакăншăн

Ан ӳпкелĕр пĕрре те.

 

Тата урăх йышшисем:

Пĕтĕм тĕнче çывăрсан,

Кашта çинчи кикирик

Авăтнă чух çӳрекен,

Çӳрле ыйăх çуккисем —

Лаша тавраш утланса,

Ĕнесене çавтакан

Унти-кунти юлташсем!

Пупăн куçĕ хĕснине

Çич çухрăмран сисекен

Манăн майлă яхварсем!

Çак юмаха вуласан,

Манран эсир малашне

Ан ютшăнăр пĕрре те.

 

Кĕвĕç кăмăл ертнипе

Çырма тăрăх сукмакпа

Мал пуçтарса çӳрекен,

Эсир хăвăр çылăха

Пупа текех ан калăр. —

Мĕн çаклатнă пурлăхран

Пая пупа кӳртсессĕн,

Шалти-тулти палăрмасть,

Тунă çылăх каçарнать,

Такăр пулать çул тесе,

Хальччен эсир ĕненнĕ.

Çав ĕненӳ йăнăш вăл.

Хура пупăн вырăнне

Эпĕ сирĕн урапа

Çине ларса çӳресен,

Ытла йывăр пулас çук.

Апла-капла япала

Уйăрмашкăн тытăнсан,

Манăн çăвар пупĕнчен

Сахалтарах çăтмалла.

Хăвăр чухлăр çавăнпа:

Сире наклат пулас çук.

Сăмах-юмах енчен те

Карма çăвар мар эпĕ.

Вăрă йăли-саккунне

Хура пупран кая мар

Муштак пекех чухлатăп.

 

Эсир çакă сăмаха

Суять тесе ан калăр.

Тĕплĕреххĕн шантарма

Калам сире хам ята:

Эпĕ пулап Эливан —

Вăрă Антун таврашĕ.

Энтри пасар панчисем,

Яка Якку ялĕсем.

Анне мана çылăхсăр

Аттесĕрех çуратнă.

Шаккур тутар яшă чух,

Çичĕ лаша Чĕмпĕртен

Вĕçе-вĕçе кăкарса

Аслă çулпа пынă чух,

Пирĕн патра каçхине

Кĕрсе выртнă çывăрма.

Кукаçипе кукамай

Сăра ĕçме Сĕмĕле

Аппасене кайнă, тет.

 

Манăн анне Шаккура

Пичке панă пуçласа.

Ӳсĕр Шаккур çавăн чух

Аннепеле çĕр каçнă.

Çавă Шаккур тутартан

Анне юлнă йывăр çын.

 

Этем ĕрчес майĕпе —

Тăхăр уйăх пулсассăн,

Анне мана вăрманта

Улах çĕрте çуратнă.

Йăх-тĕпрен те куратăр

Эпĕ сире пупран та

Шанчăклăрах пулатăп.

 

Ĕнтĕ тепре куриччен,

Хамăрӳялсем, сыв пулăр.

Хамăрӳялсем тенине

Хура кăтра пупсăрах

Хамăр эпир чухлăпăр.

 

Сас-хурасем пулсассăн,

Май килессĕн туйăнсан,

Ламран-лама систерĕр,

Пупсăр пуçнех ĕç пулĕ.

 

Çав-çав çĕрти сĕм вăрманта

Хашăлтатса хашласа,

Çакă манăн юмаха

Кала, эсĕ, халăха.

 

Çичĕ юплĕ шухăшăн

Çитмĕл çичĕ сăмахне,

Çак юмахăн сыпăкне,

Çичçĕр çитмĕл татăкне

Халăх тупĕ шутласа.

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: